Een wierookvat (in het Latijn Turibulum of Thuribulum) is een vat waarin wierook verbrand wordt.
Meestal bestaat het uit een schaal met deksel. Aan de schaal zijn drie kettingen bevestigd, waarmee het wierookvat kan rondgedragen worden tijdens de eredienst of opgehangen worden aan de standaard. Een vierde ketting is bevestigd aan het deksel. Met deze ketting kan het deksel omhoog getrokken worden om wierook bij te vullen. Dit gebeurt door wierookkorrels op gloeiende kolen te leggen.
De misdienaar die het wierookvat draagt is de thuriferarius, thuriferar of wieroker.
Gebruik[]
Een katholieke acoliet met wierookvat.
Het wierookvat wordt gebruikt om te bewieroken. Dit is een oud gebruik om belangrijke en heilige mensen of objecten te vereren. Het bewieroken gebeurt door het begin van de ketting in de linkerhand te houden en in de rechterhand het midden van de kettingen te houden. Vervolgens verheft men de rechterhand waarna men een korte zwaaien met het vat maakt. Hierbij acht men het verbrandingsgevaar.
In de Mis is het de priester die de wierookkorrels bijvult. Hierbij maakt de priester een kruisteken boven de wierook ter zegening. Bij het bijvullen van wierook in de mis gaat de thuriferar samen met de navicular naar de priester. Beiden knielen neer. De thuriferar opent het vat door de ketting omhoog te trekken en de navicular opent het scheepje en zorgt ervoor dat het lepeltje naar de priester wijst.
Tijdens een normale processie wordt het wierookvat voor op het processiekruis gedragen ter ere van Jezus op het kruis. Meestal wordt het vat hierbij in de lengterichting gezwaaid. Tijdens sacramentsprocessies zijn er echter minstens twee wierookvaten om de heiligheid van het Allerheiligste aan te duiden. Hierbij zwaaien de misdienaars de wierook enigszins harder.
Bij het evangelie wordt de wierook ook bijgevuld voor een korte processie naar de ambo. Voor het lezen van het evangelie bewierookt de priester het evangelieboek drie maal twee slagen.
Bij het offertorium worden het altaar en de gaven bewierookt door de priester. In de regel houdt de thuriferar het stuk kazuifel onder de rechterhand van de priester vast zodat het vat er niet mee in aanraking komt. Als de priester klaar is bewierookt de thuriferar de priester met drie maal twee slagen. In hoogfeesten bewierookt hij ook zijn mede misdienaars. In reguliere missen slaat hij dit over maar bewierookt wel de gelovigen met drie maal één slag. Als er ook gelovigen in de dwarsbeuk zitten, moeten ze ook bewierookt worden. Elke vleugel wordt apart bewierookt vanaf het liturgisch centrum.
Tijdens de consecratie wordt er bewierookt bij de opheffing van Brood en de opheffing van Wijn. Hierbij zwaait men drie maal drie slagen.
Tijdens een eucharistische zegen bewierookt de misdienaar het Allerheiligste met telkens drie slagen tot dat de zegen ten einde is.
Soorten[]
Wierookvaten bestaan in verschillende soorten, in de orthodoxe liturgie worden kleinere modellen gebruikt die versierd zijn. In de Katholieke liturgie bestaan er iets grotere tot zeer grote; zoals de beroemde Botafumeiro in Compostela. Deze is 1 meter 60 groot en weegt 80 kilo.
cs:Kadidelnice fr:Encensoir it:Turibolo ja:振り香炉 la:Turibulum pl:Trybularz pt:Turíbulo ro:Cădelniţă ru:Кадило sl:Kadilnica sr:Турибулум sv:Rökelsekar tr:Buhurdan zh:香炉（基督教）