Het Verdrag van Lateranen is een verdrag dat op 11 februari 1929 in het Lateraanse paleis werd gesloten tussen de Heilige Stoel en de Italiaanse regering.
Het verdrag maakte een eind aan de toestand die, sinds de inlijving van Rome bij de nieuwe Italiaanse eenheidsstaat in 1870, bestond. Sinds 1870 waren de pauselijke bezittingen Italiaans grondbezit en werd de paus wel aangeduid als de "gevangene van het Vaticaan". In 1929 besloten Paus Pius XI en de fascistische leider Benito Mussolini de zaken te regelen. Mussolini hoopte daarmee ook sympathie te winnen in het overwegend katholieke Italië.
Het verdrag bestond uit drie delen:
- Een verdrag waarin de onafhankelijkheid en soevereiniteit van de Heilige Stoel werd erkend en waarin de staat Vaticaanstad werd opgericht. De Heilige Stoel erkende impliciet het verlies van het overige kerkelijke territoir.
- Een concordaat waarin de verhoudingen met privileges tussen de Katholieke Kerk en de staat Italië werden geregeld. Het rooms-katholicisme werd de staatsgodsdienst in Italië
- Een financiële paragraaf, strekkende tot compensatie door de Italiaanse staat voor de Vaticaanse bezittingen die het in 1870 in beslag had genomen.
De kerk mocht de officiële functies benoemen, de Staat betaalde hun salaris.
Mussolini voerde zelf de onderhandelingen. Namens de paus deed dat zijn staatssecretaris Kardinaal Pietro Gasparri.
Territoruim van Vaticaanstad, erkend door Verdrag van Lateranen
In het verdrag erkende Italië het recht van de Heilige Stoel op een eigen buitenlandse politiek. Ook werd precies besloten welke Pauselijke bezittingen onder de Heilige Stoel zouden vallen. Naast alle bezittingen in het Vaticaan zelf, vielen ook de pauselijke bezittingen bij Castel Gandolfo, het buiten Rome gelegen pauselijke Radiostation bij Santa Maria di Galeria en de kerken Sint Jan van Lateranen, Santa Maria Maggiore en de Sint Paulus buiten de Muren hier onder. Italië beloofde in de grondwet op te nemen, dat het rooms-katholicisme de staatsgodsdienst van Italië zou worden. In ruil daarvoor zou de paus de Italiaanse regering vragen om toestemming bij de benoeming van Italiaanse bisschoppen en aartsbisschoppen. Ook zouden deze bisschoppen een verklaring van loyaliteit aan de Italiaanse staat moeten afleggen en zich moeten onthouden van politiek.
Het verdrag regelde de rechtspositie van de Romeinse adel en in het bijzonder die van de zwarte adel die de pausen trouw was gebleven. De adellijke hoogwaardigheidsbekleders van het Vaticaan kregen diplomatieke status, diplomatieke nummerborden en belastingfaciliteiten. De door de Paus verleende adellijke titels werden gelijk gesteld aan die van Italië.
Zicht op het Sint-Pietersplein, met op de achtergrond de Via della Conciliazione
Tot op de dag van vandaag wordt 11 februari, de dag van de ondertekening, in Vaticaanstad gevierd als een soort nationale feestdag. De straat tussen de Collonade van Bernini en de Tiber, de Via della Conciliazione ('Weg der verzoening'), werd door Mussolini aangelegd ter herinnering aan het verdrag.
In 1984 werden onder de socialistische premier Bettino Craxi bepaalde provisies van het Verdrag van Lateranen gewijzigd. De belangrijkste wijziging betrof de beëindiging van het katholicisme als officiële religie van Italië.
Externe link[]
- (en) Verdragstekst
ast:Pautos del Laterano bg:Латерански договори ca:Pactes del Laterà cs:Lateránské smlouvy da:Laterantraktaten eo:Lateranaj Traktatoj fi:Lateraanisopimukset fr:Accords du Latran gl:Pactos Lateranenses he:ההסכמים הלטרניים hr:Lateranski ugovori id:Perjanjian Lateran it:Patti Lateranensi ja:ラテラノ条約 ko:라테란 조약 la:Lateranensia pacta ms:Perjanjian Lateran no:Lateranoverenskomsten pl:Traktaty laterańskie pt:Tratado de Latrão ru:Латеранские соглашения sk:Lateránske zmluvy sv:Lateranfördraget tr:Laterano Antlaşması uk:Латеранські угоди vi:Hiệp ước Latêranô zh:拉特兰条约