Vasten

Vasten is het zich geheel of gedeeltelijk onthouden van eten of drinken voor een bepaalde periode.

Vasten is een praktijk die in verschillende religies beoefend wordt. Zowel het jodendom, het christendom, de islam, het bahá'í-geloof, het hindoeïsme als het boeddhisme kennen vastenrituelen. In de natuurgeneeskunde wordt vasten gebruikt als reinigingsmiddel. Wanneer men in het Nederlands spreekt over de vasten duidt men op de vastentijd tussen Aswoensdag en Pasen waarin christenen vasten. De vastenperiode in de islam is de maand ramadan.

De beweegredenen om te vasten kunnen divers zijn. Het kan een periode zijn van bezinning op het dagelijks leven, maar ook kan het gebruikt worden om iets af te dwingen, zie hongerstaking. Ook kan het worden toegepast als teken van rouw. Ook kan men wegens een dieet (moeten) vasten of om medische indicatie.

Religieus vasten

Bahá’í-geloof

Zie Bahá'í-vasten voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De vastenperiode voor de bahá’ís beslaat de laatste periode van negentien dagen (2 - 21 maart) voor het begin van het nieuwe jaar op de lentedag (Naw-Rúz). Vasten houdt in dat men van zonsopkomst tot zonsondergang niet eet, drinkt of rookt. In de bahá'í-geschriften staat: “Vasten is een symbool. Vasten betekent het zich onthouden van zinnelijke lusten. Het fysieke vasten is een symbool voor die onthouding en zet ons tot nadenken, hetgeen betekent dat wanneer iemand zich van fysieke begeerten onthoudt, hij zich ook van zelfzuchtige begeerten en lusten onthoudt. Maar onthouding van voedsel op zichzelf heeft geen invloed op de geest. Het is alleen maar een symbool, een waarschuwing. Anders heeft het geen betekenis.” De wet geldt voor alle bahá’ís van 15 tot 70 jaar oud. Ontheffing geldt voor mensen die reizen, ziek zijn, zwanger, een kind zogen of tijdens de menstruatie, en mensen die zware arbeid verrichten.

Christendom

Zie Vastentijd voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De vastentijd is de periode die begint op Aswoensdag als voorbereiding op het Paasfeest. De veertigdagentijd is een periode van bezinning op de feitelijke christelijke levenspraktijk. Anders dan sommigen denken is het geen periode van continu vasten in de betekenis die er gewoonlijk aan gegeven wordt. Alhoewel er zesenveertig dagen verlopen tussen Aswoensdag en Pasen (einde van de vastentijd) wordt er traditioneel niet gevast op de zes zondagen tijdens die periode waardoor je op veertig dagen uitkomt. De Rooms-katholieke Kerk heeft in de loop der eeuwen de regels omtrent het vasten versoepeld. Binnen het protestantisme is er geen expliciete gezamenlijke traditie van vastenperiode. Wel zijn er individuele protestanten die vasten in de 40 dagen voor pasen. De precieze inhoud van het vasten is niet helder gedefinieerd. Zo zijn er mensen die meerdere dagen achter elkaar in het geheel niet eten, terwijl anderen zich onthouden van een bepaalde luxe of gewoonte, zoals roken, televisie kijken, snoep of alcohol nuttigen. Dit om zich in de 40 dagen-tijd (de lijdenstijd) te bezinnen op het Paasfeest, zich meer open te (kunnen) stellen voor het Woord en/of om solidair te zijn met hen die het moeilijk hebben. Vaak wordt het geld wat hiermee wordt uitgespaard gespaard voor een goed doel.

Islam

Zie Ramadan voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De belangrijkste vastenperiode in de islam is de maand ramadan, tijdens welke gelovigen tussen dageraad, dus vóór de feitelijke zonsopgang, en zonsondergang niet mogen eten, drinken, kwaadspreken, roken en geslachtsgemeenschap hebben. Het beginmoment van de vastendag wordt normaal gesproken bepaald als het moment dat je in natuurlijk licht een witte draad garen van de nacht kunt onderscheiden. De maaltijd vóór het vasten wordt 'sahoor' genoemd, de maaltijd die het vasten breekt heet 'iftar'.

Medisch vasten

Mensen kunnen ook om medische redenen vasten. Dit wordt vooral in de natuurgeneeskunde gepraktiseerd, maar ook in de reguliere geneeskunde wordt vasten gebruikt. Een reden kan zijn als voorbereiding voor chirurgie of andere medische procedures waarbij anesthesie nodig is. Omdat de aanwezigheid van voedsel in het lichaam complicaties kan veroorzaken tijdens de anesthesie, adviseren medici vaak minimaal enkele uren te vasten voorafgaand aan de procedure. Een langere vastenperiode duurt vaak een week of langer, waarbij meestal wel enig voedsel, zoals fruit of fruitsappen wordt ingenomen als deel van een zuiveringskuur. In de natuurgeneeskunde wordt vasten gezien als een manier om het lichaam te zuiveren van gifstoffen, van dood of ziek weefsel en een manier om het maagdarmstelsel enige tijd rust te geven. Dergelijke vastenkuren duren meestal een week (of soms langer) en maken deel uit van een zuiveringskuur, waarbij ook de darm gespoeld wordt door het innemen van zogenaamd 'zuiveringszout' of door het toepassen van klysma's. Er bestaat echter geen wetenschappelijk bewijs dat vasten invloed heeft op het verwijderen van gifstoffen en dood of ziek weefsel. Van deze vorm van vasten bestaan verschillende vormen:

Theevasten

Bij theevasten wordt dagelijks niets anders gegeten of gedronken dan enkele liters thee van verschillende kruiden, gedurende meestal één week. De kruiden waarvan thee getrokken wordt stimuleren de uitscheidingsfuncties van het lichaam. Dit is één van de strengste vormen van vasten die het beste onder deskundige begeleiding kan worden gedaan.

Sapvasten

Sapvasten is de meest toegepaste vorm van natuurgeneeskundig vasten in Nederland. In een sapvastenkuur wordt circa een liter groentesap per dag gedronken, met daarnaast vaak ook vruchtensap. De sappen kunnen zelf geperst worden met een sapcentrifuge, maar kunnen ook kant-en-klaar gekocht worden. Groentesappen die een melkzuurfermentatie hebben ondergaan, hebben de voorkeur gezien de positieve invloed op de darmflora.

Fruitvasten

Tijdens een fruitvastenkuur wordt driemaal daags een portie van 200-300 gram fruit gegeten, tussendoor wordt kruidenthee of water gedronken. Extra aandacht is voor het goed kauwen en langzaam eten van het fruit. Doordat er toch enig gevoel van verzadiging optreedt, is deze vorm van vasten gemakkelijker vol te houden.

Rijstvasten

Deze vorm van vasten komt oorspronkelijk uit China en Japan. Daarbij wordt één kopje zilvervliesrijst met twee kopjes water gaargekookt en deze hoeveelheid rijst wordt verdeeld over de dag ingenomen. Iedere rijstkorrel moet lang gekauwd worden tot deze vloeibaar wordt. Voor de vochtbehoefte wordt water en kruidenthee genomen.

Otters

• In het 16de eeuwse Visboeck van Adriaen Coenen vermeldt deze auteur - zie aldaar folium 122 - dat in zijn jaren volgens een pauselijk gebod de otter tot vis mocht worden gerekend. Hij schrijft:

  Desen Otter mach men op verbooden vleysdagen mede voor vische eeten int pausdom daer hy sijn ghebot heeft. En worden gegeten voor delyckate spise vande rijcke weeldige luyden. En worden wel in corsten gebacken en dan wel op de Vrijdach te moghen eeten.

Iets dergelijks, maar in een meer beperkte mate, gold ook voor een bever.

• De historisch publicist en auteur Piet Spaans die zich heeft verdiept in dit Visboeck van Adriaen Coenen, loste inzake het bovenstaande door zijn verworven kennis een raadsel op dat kenners van Hollandse en Vlaamse meesters tussen 1550 en 1700 reeds lang bezighield. Op een van hun stillevens met vissen kwam tevens een otter voor; men vroeg zich af wat toch de reden mocht zijn van diens aanwezigheid op dit stilleven. Via Adriaen Coenen kon Piet Spaans het antwoord geven op die reeds lang levende vraag.

Zie ook

• Engeltje van der Vlies
• Vastenavond

Externe links

• Vasten in het jodendom
• Vasten in de Katholieke kerk
• Protestants vasten
• Video bij Creatief vasten

Mediabestanden

Voor meer mediabestanden zie de categorie Fasting van Wikimedia Commons.

ar:صوم arz:صيام az:Oruc be:Пост be-x-old:Пост bg:Пост (въздържание) br:Vijil bs:Post ca:Dejuni da:Faste el:Νηστεία eo:Fasto et:Paast fa:روزه fi:Paasto fr:Jeûne he:צום hi:उपवास hr:Post hu:Böjt id:Puasa it:Digiuno ja:断食 ka:მარხვა ko:단식 ku:Rojî lb:Faaschten li:Vaste mk:Пост ml:ഉപവാസം mr:उपवास ms:Puasa nn:Faste no:Faste pl:Post pt:Jejum ro:Post ru:Пост scn:Dijunu sh:Post simple:Fasting sk:Pôst sl:Postenje sq:Agjërimi sr:Пост sv:Fasta sw:Saumu ta:நோன்பு tl:Ayuno tr:Oruç uk:Піст zh:禁食