Thomas van Cantimpré (Sint-Pieters-Leeuw, 1201 - ?, circa 1272), ook bekend als Thomas Cantimpratensis, Thomas Brabantinus of Thomas van Bellenghem, was suffragaan van Kamerijk, schrijver, predikant en theoloog. Hij was afkomstig uit Sint-Pieters-Leeuw, vanwaar ook zijn bijnaam van Brabant.
Thomas van Cantimpré studeerde in Luik. Hij werd als priester opgenomen in de augustijner abdij van Cantimpré. Later trad hij toe tot de dominicaner orde te Leuven. Hij studeerde in Keulen en Parijs en werd professor te Leuven.
Thomas schreef meerdere heiligenlevens, maar is vooral bekend van zijn Bonum universale de apibus (in het Nederlands gewoonlijk Het Bieënboek genoemd). Hij is ook de auteur van het encyclopedische Liber de natura rerum.
Liber de natura rerum[]
Het liber de natura rerum, 'Boek over de natuur der dingen', werd opgetekend tussen ongeveer 1230 en 1245. In deze encyclopedie vat Thomas de natuurkundige kennis van zijn tijd samen, de materie die later zou vallen onder disciplines als de antropologie, zoölogie, botanie, mineralogie, astronomie, astrologie en meteorologie. Het was bedoeld als een inleiding tot de natuurkunde voor geestelijken. De encyclopedie is bekend in twee vormen: een negentiendelige versie uit 1228 en een twintigdelige versie uit 1244.
De boeken van de versie in twintig delen behandelen de volgende onderwerpen:
- 1. De anatomie van het menselijk lichaam
- 2. Het hart
- 3. De monsterlijke mensenrassen van het Oosten
- 4. Dieren (viervoetigen)
- 5. Vogels
- 6. Zeemonsters
- 7. Vissen
- 8. Slangen
- 9. wormen (insecten)
- 10. Algemene bomen
- 11. Aromatische en medicinale bomen
- 12. Eigenschappen van aromatische en medicinale planten
- 13. Autoriteiten en bronnen (schrijvers)
- 14. Kostbare stenen
- 15. Zeven metalen
- 16. Zeven hemelse gebieden
- 17. De sferen van de aarde en zeven planeten
- 18. De beweging van de lucht (weer en wind)
- 19. De vier elementen
- 20. Eclipsen en hemelse bewegingen
De in het Latijn geschreven encyclopedie van Thomas werd gebruikt als basis voor latere encyclopedieën. Het boek van Jacob van Maerlant, Der naturen bloeme, is een bewerking ervan in het Middelnederlands. Het diende ook als basis voor De animalibus van Albert de Grote, De proprietatibus rerum van Bartholomaeus Anglicus en het Speculum naturale van Vincent van Beauvais. De tekst werd ook in het Frans en Duits vertaald. De 'Liber de natura rerum' was het laatste wetenschappelijke werk van Thomas. De Dominicanen waren in deze jaren te Parijs verwikkeld in een strijd over de rol van wetenschappelijke studies. Wellicht verklaart dit mede waarom Thomas de rest van zijn leven besteedde aan zielzorg, naast prediking en studie de andere grote taak van de dominicanen.
Literatuur[]
- Liber de natura rerum. Editio Princeps Secundum Codices Manuscriptos (Berlin/New York: Walter de Gruyter, 1973)
- Liber de natura rerum. Farbmikrofiche-Edition der Handschrift Würzburg, Universitäts-Bibliothek, M. ch. f. 150 (München, 2001; Serie Codices illuminati medii aevi 55)
- Liber de natura rerum. Bibliothèque Municipale de Valenciennes, MS 320
Externe links[]
- Thomas van Cantimpré DBNL
- Thomas of Cantimpré
- Der byen boeck De Middelnederlandse vertalingen van Bonum universale de apibus van Thomas van Cantimpré en hun achtergrond van C.M. Stutvoet-Joanknecht - volledige tekst op de website van DBNL
fr:Thomas de Cantimpré lt:Tomas Šantimprietis