Septuagint of Septuaginta (Latijn: zeventig), afkorting van interpretatio septuaginta interpretum virorum, Grieks: η μετάφραση των εβδομήκοντα, "vertaling van de zeventig mannen"), vaak afgekort tot LXX (= 70 in Romeinse cijfers), is de naam voor de Griekse vertaling van de Tenach of Oude Testament die tussen circa 250 v.Chr. en 100 v.Chr. werd gemaakt.
De Septuagint is volgens het Jodendom de naam van de Griekse vertaling van de eerste vijf boeken van de Tenach, ook wel de Torah genoemd.
Dit gebeurde door 70 of 72 vertalers die hoewel onafhankelijk werkend op miraculeuze wijze toch allen dezelfde vertaling maakten. Volgens het Christendom was het wonder slechts een legende en werd dit uitgelegd als een teken van goedkeuring door God van deze Grieks/Hebreeuwse vertaling. In eerste instantie was deze vertaling ten behoeve van de grote groep Griekstalige joden in Egypte. Deze spraken namelijk niet meer Hebreeuws als moedertaal. Volgens de Brief van Aristeas wilde bovendien de Hellenistische koning van Egypte Ptolemeus II Philadelphos een vertaling voor zijn groeiende bibliotheek, maar de meeste historici staan hier sceptisch tegenover. Voor de christenen is de LXX van grote betekenis geweest bij hun zendingswerk. De meeste bekeerlingen in de eerste eeuwen waren namelijk Griekstalig en deze hadden met de LXX direct een vertaling van het OT bij de hand. Het belang van de LXX blijkt verder uit het feit dat veel citaten in de nieuw testamentische brieven en de evangeliën uit het Griekse OT volgens de LXX zijn en niet uit de masoretische Hebreeuwse tekst. Zo zijn in het Bijbelboek Mattheus alle aanhalingen uit het Oude Testament uit de Griekse LXX genomen en niet rechtstreeks uit het Hebreeuws.
Oorsprong en betrouwbaarheid volgens christelijke bronnen[]
Vroegere tekstcritici veronderstelden dat de LXX een vertaling van de Masoretische tekst (MT) was. Door nieuwe tekstvondsten gaat men er nu van uit dat de LXX en de hedendaagse MT beiden vertalingen zijn van een nog oudere inmiddels verloren gegane Hebreeuwse versie ook wel genaamd de Vorlage. Bij een vergelijking met de eveneens zeer oude Samaritaanse Pentateuch komt men ook tot deze conclusie. Vaak lijken de Samaritaanse Thora en LXX meer op elkaar dan op de MT. Ook heeft de MT bij verschillende boeken meer uitweidingen dan de LXX en de ST. Dit kan er op wijzen dat de LXX eerder een vaste vorm verkreeg dan de MT en dus van een oudere bron uitgaat dan de MT.
De LXX was gedurende het Hellenisme en de eerste eeuwen van het christendom de belangrijkste en meest gebruikte bijbelvertaling, ook bij de joden. Bij de joden verdween langzaam het gebruik na het jaar 100 als reactie op het gebruik van de LXX in de christelijke kerk. Ook kwam toen de Masoretische tekst definitief tot stand en werd voortaan gestandaardiseerd overgeschreven voor de Joodse traditie tot op de huidige dag. Na 300 kwamen er ook andere vertalingen zoals de Latijnse Vulgata in gebruik voor nieuwe niet-Grieks sprekende christenen. Tegenwoordig is de LXX alleen nog de standaardtekst voor de Oosters-orthodoxe Kerk. Nieuwe Bijbelvertalingen van het OT maken meestal gebruik van de Masoretische grondtekst en niet meer van de LXX.
Overigens zijn de echt belangrijke verschillen tussen deze verschillende vertalingen in aantal gering en hebben meestal betrekking op getallen of volgorde van verzen. In het Hebreeuws, Aramees en Grieks worden voor getallen lettertekens gebruikt en een kleine verschrijving kan dan een heel ander getal opleveren. De belangrijke dogmatische punten van het OT zijn in alle vertalingen vrijwel hetzelfde.
Oorsprong en betrouwbaarheid volgens Joodse bronnen[]
De originele rabbijnse Septuagint is volgens Joodse bronnen slechts de eerste vijf boeken van Mozes, terwijl de christelijke bronnen beweren dat de rabbijnen de gehele Tenach in het Grieks hebben vertaald. Ondertussen hebben dezelfde 72 rabbijnen in Talmoedtraktaat Megilla 9a en 9b vermeld dat vijftien passages van hun Septuagint-vertaling een op een naast de originele Hebreeuwse versie gelegd kan worden. De vijftien zijn: 1. Gen. 1:1 2. Gen. 1:26 3. Gen. 2:2 4. Gen. 5:2 5. Gen. 11:7 6. Gen. 18:12 7. Gen. 49:6 8. Ex. 4:20 9. Ex. 12:40 10. Ex. 24:5 11. Ex. 24:11 12. Lev. 11:6 13. Num. 16:15 14. Deut. 4:19 15. Deut. 17:3
Helaas: in de huidige Septuagint hebben christelijke vertalers dertien van de vijftien passages vervalst[bron?]. De passages Gen. 2:2 en Ex. 12:40 zijn de enige die in stand zijn gehouden. Daarnaast worden deze rabbijnen door christelijke theologen verantwoordelijk geacht voor de messiaanse verwijzingen naar Jezus Christus naar wie de profeten in het OT verwezen zouden hebben als de Joodse messias. Dit klopt niet, omdat de 72 rabbijnen de eerste vijf boeken van Mozes hebben vertaald en niet de profeten en de geschriften.
In een tweede poging om de Tora in het Grieks (na een niet succesvolle poging, 61 jaar eerder) te vertalen, verzamelde de Grieks-Egyptische koning Ptolemaeus II 72 rabbijnen en had hen in 72 afzonderlijke ruimten geplaatst. Zijn opdracht was dat iedere rabbijn een vertaling van de Tora in het Grieks aan hem op te leveren.
Op achtste van Tevet van jaar 3515 (246 v Chr.) werden 72 versies opgeleverd, met inbegrip van identieke veranderingen op 13 plaatsen (waar zij ieder van mening waren dat een letterlijke vertaling een corruptie van de ware betekenis van Tora zou vormen). Wonderbaarlijk was iedere vertaling identiek, terwijl men stiekem onafhankelijk bepaalde veranderingen in de vertaling aan gebracht had. Deze Griekse vertolkingen werden Septuagint “van de zeventig” genoemd, hoewel de recentere versies van de Septuagint wel deze naam dragen, maar enorm van de originele versies van de 72 rabbijnen verschillen, omdat christelijke vertalers zelf een eigen inbreng aan hebben gegeven.
Tijdens de Talmoedische periode werd de Joodse datum 8 Tevet door sommigen als vastendag waargenomen, aangezien het feit wat het schadelijke effect van de christelijke versies van de Septuagint op de Joden gehad heeft.
De boeken van de Septuagint volgens het jodendom[]
Genesis, Exodus, Leviticus Numeri en Deuteronomium
De boeken van de Septuagint volgens het christendom[]
| ΓΕΝΕΣΙΣ | Genesis |
| ΕΞΟΔΟΣ | Exodus |
| ΛΕΥΙΤΙΚΟΝ | Leviticus |
| ΑΡΙΘΜΟΙ | Numeri |
| ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ | Deuteronomium |
| ΙΗΣΟΥΣ ΝΑΥΗ | Jozua, de zoon van Nun |
| ΚΡΙΤΑΙ | Richteren |
| ΡΟΥΘ | Ruth |
| ΒΑΣΙΛΕΙΩΝ Α' | koningen I. (1 Samuel) |
| ΒΑΣΙΛΕΙΩΝ Β' | Koningen II. (2 Samuel) |
| ΒΑΣΙΛΕΙΩΝ Γ' | Koningen III. (1 Koningen) |
| ΒΑΣΙΛΕΙΩΝ Δ' | Koningen IV. (2 Koningen) |
| ΠΑΡΑΛΕΙΠΟΜΕΝΩΝ Α' | Weglatingen I. (1 Kronieken) |
| ΠΑΡΑΛΕΙΠΟΜΕΝΩΝ Β' | Weglatingen II. (2 Kronieken) |
| ΕΣΔΡΑΣ Α' | 1 Ezra |
| ΕΣΔΡΑΣ Β', ΝΕΕΜΙΑΣ | Ezra en Nehemia |
| ΤΩΒΙΤ | Tobit |
| ΙΟΥΔΙΘ | Judith |
| ΕΣΘΗΡ | Esther |
| ΜΑΚΚΑΒΑΙΩΝ Α' | 1 Makkabeeën |
| ΜΑΚΚΑΒΑΙΩΝ Β' | 2 Makkabeeën |
| ΜΑΚΚΑΒΑΙΩΝ Γ' | 3 Makkabeeën (slechts in de Orthodoxe Kerk gebruikt) |
| ΜΑΚΚΑΒΑΙΩΝ Δ' | 4 Makkabeeën (vaak genegeerd of als een appendix gedrukt in de Orthodoxe Kerk) |
| ΨΑΛΜΟΙ | Psalmen (inclusief Psalm 151. De LXX nummering van de Psalmen is daarom iets anders dan bij de Masoretische Psalmen) |
| ΙΩΒ | Job |
| ΩΔΑΙ | Oden (met daarin o.a. Het gebed van Manasse) (vaak niet opgenomen in de Orthodoxe kerk) |
| ΠΑΡΟΙΜΙΑΙ | Spreuken |
| ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΗΣ | Prediker |
| ΑΣΜΑ | Het lied van Salomon (Hooglied) |
| ΣΟΦΙΑ ΣΑΛΩΜΩΝ | De wijsheid van Salomo |
| ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ | De wijsheid van Jezus Sirach (Ecclesiasticus) |
| ΩΣΗΕ | Hosea |
| ΑΜΩΣ | Amos |
| ΜΙΧΑΙΑΣ | Micha |
| ΙΩΗΛ | Joël |
| ΟΒΔΙΟΥ | Obadja |
| ΙΩΝΑΣ | Jona |
| ΝΑΟΥΜ | Nahum |
| ΑΜΒΑΚΟΥΜ | Habakuk |
| ΣΟΦΟΝΙΑΣ | Zefanja |
| ΑΓΓΑΙΟΣ | Haggai |
| ΖΑΧΑΡΙΑΣ | Zacharia |
| ΜΑΛΑΧΙΑΣ | Maleachi |
| ΗΣΑΙΑΣ | Jesaja |
| ΙΕΡΕΜΙΑΣ | Jeremia |
| ΒΑΡΟΥΧ | Baruch |
| ΘΡΗΝΟΙ | Klaagliederen van Jeremia |
| ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΙΕΡΕΜΙΟΥ | Brief van Jeremia |
| ΙΕΖΕΚΙΗΛ | Ezechiël |
| ΣΩΣΑΝΝΑ | Susanna (een van de Toevoegingen bij Daniël) |
| ΔΑΝΙΗΛ (met ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΠΑΙΔΩΝ ΑΙΝΕΣΙΣ) | Daniel (Met het gebed van Azariah en het lied van de drie jonge mannen, een van de Toevoegingen bij Daniël) |
| ΒΗΛ ΚΑΙ ΔΡΑΚΩΝ | Bel en de Draak (een van de Toevoegingen bij Daniël) |
Literatuur[]
- I.L. Seeligman, The Septuagint version of Isaiah (1948)
- P. Kahle, Die Kairoer Geniza (1962), blz. 222-279
- S. Jellicoe, The Septuagint and modern study (1968)
Zie ook[]
- Bijbelse handschriften
- Tekstkritiek van de Bijbel
Externe links[]
- LXX online, studens.cua.edu
- LXX als MS Word document (.zip bestand)
- Studiebijbel met het OT vertaald uit de LXX, www.lxx.org
- Een verdediging van de citaten uit de LXX door de NT schrijvers, www.christina-thinktank.com
- Septuaginta verwijzingen in het NT door John Salza, www.scripturecatholic.com
- Twenty-Six Reasons Why Jews Don't Believe In Jesus door Asher Norman, www.26reasons.com
- Today In Jewish History door Chabad.org