| deel van de serie over Christelijke relieken | |
|
Ook bekend als | |
| |
| Overblijfselen van de Heiligen uit het christendom | |
| Bewaard in reliekhouders | |
|
Relieken | |
|
Relieken van heiligen | |
|
Relieken in Nederland | |
Reliekbuste van de heilige Laureanus
_-_Armario_relicario.jpg){kind=link}
relieken
Een reliekhouder (Reliquiarium in het Latijn) is een voorwerp om relieken, de resten van heiligen, te bewaren. Het kan gaan om het volledige stoffelijke overschot van een heilige, maar ook om kleine gedeelten daarvan, zogenaamde partikels.
Vaak is een dergelijke houder in de vorm van een schrijn en wordt dan reliekschrijn genoemd (van het Latijn scrinium = brievenkistje). Het kan heel bescheiden tot zeer groot zijn.
De oudste reliekschrijnen waren meestal beurzen van kostbare stof met een draagriem en kwasten. De huidige bursa, waarin vóór en na de heilige Mis de corporale wordt bewaard, is er nog aan verwant, maar heeft een meer vierkante vorm. In verschillende musea worden nog exemplaren bewaard. Een volgend stadium was een reliekenbeurs, maar nu in metaal, meestal verguld zilver.
Langzamerhand kregen de meeste reliekschrijnen de vorm van kleine kerkjes, eerst versierd met blauw email, later vooral met veel goud en bergkristal. Een andere populaire vorm was een schrijn in de vorm van een doos die met ivoor was bezet, in allerlei vormen. Dit was vooral geëigend voor kleinere relieken.
In de tijd dat de gelovigen erom vroegen de relieken ook werkelijk te kunnen zien, kwamen houders in de mode die in feite de voorlopers waren van de monstrans die nu nog gebruikt wordt voor uitstalling van het Allerheiligste. Sinds die tijd worden kleinere relieken ook bewaard in ronde metalen doosjes met een glaasje, zogenaamde theca's.
Binnenzijde van een schrijn[]
Binnenkant Reliekschrijn
Links wordt een voorbeeld gegeven van de binnenzijde van een reliekschrijn met in het papiertje linksonder een botfragment van de heilige Benedictus van Nursia, en rechts een stukje kleding van de heilige Bernardus van Clairvaux. In het midden een botfragment van de heilige Bonifatius (ongeveer 7 cm). Deze relieken worden vereerd in de Kluiskerk te Warfhuizen.
In principe heeft elke katholieke kerk verscheidene relieken, thecae, osculatoria en soms ook schrijnen in haar bezit. Per bisdom worden deze geïnventariseerd in het episcopaal archief. Daar wordt de administratie bijgehouden. Bij het reliek (in het archief van de desbetreffende kerk) wordt een document bewaard waarin de echtheid wordt bevestigd door een bisschop of abt. Overal in de wereld worden relieken vereerd en bewaard.
Reliekenhandel[]
In de Late Middeleeuwen werden relieken nogal eens vervalst. Gelovigen pelgrimeerden naar kerken waar relieken werden bewaard en aflaten konden worden verdiend. Zo werd het voor kerken van economisch belang relieken van populaire heiligen te verwerven. Bij een dergelijke vraag werd nogal eens een bijpassend aanbod simpelweg vervaardigd. Daarbij werd soms een grote creativiteit aan de dag gelegd. Zo wordt ergens een beentje bewaard van de haan die kraaide toen de heilige Petrus christus verloochende[bron?], maar ook dobbelstenen van de soldaten die dobbelden om Jezus' kleren, stukken van de spons met zure wijn, de ladders van de kruisafneming etc. zijn niet zelden te vinden in reliekschrijnen. Tijdens de contrareformatie werden dergelijke praktijken uitgebannen. Echte schrijnen worden verzegeld, en voorzien van certificaten van de bisschop. Toch zijn er nog steeds relieken van twijfelachtig oorsprong in circulatie, die echter tegenwoordig meestal meer uit curiositeit dan uit devotie worden bewaard. Zo wordt op verschillende plaatsen de voorhuid van Jezus bewaard[1], en had het bisdom Brugge ooit een druppel melk van Maria[bron?].
Reliekschrijnen[]
Literatuur[]
- J. Braun, s.j., Die Reliquiare (1940)
Zie ook[]
|
Voor meer mediabestanden zie de categorie Reliquaries van Wikimedia Commons. |
ca:Reliquiari cs:Relikviář eo:Relikvujo fa:یادگاردان fr:Reliquaire gl:Relicario hr:Relikvijar it:Reliquiario no:Relikvarium pl:Relikwiarz pt:Relicário ru:Мощевик sk:Relikviár sl:Relikviarij sr:Кивот sv:Relikvarium