Generaal Kapittel 2006
| deel van de serie over Kloosters | |
|
en het christelijke | |
| |
De Ordo Canonici Regularis Praemonstratensis (O. Praem.), in het Nederlands premonstratenzers of norbertijnen, is een kloosterorde van reguliere kanunniken en lekenbroeders van de Orde van Prémontré.
Ontstaan[]
Augustinus geeft Norbertus de ordesregel
Deze kloosterorde werd in 1121 door de heilige Norbertus van Xanten gesticht in Prémontré, vanwaar de naam. De orde, die het beschouwende leven en de liturgische dienst verenigt met het actieve leven, zoals zielzorg en onderricht, kwam spoedig tot grote bloei. De Franse Revolutie bracht haar aan de rand van de ondergang: kloosters werden vaak opgeheven, de inwoners verdreven en de gebouwen openbaar verkocht. In de loop van de 19e eeuw kwam zij echter tot herstel.
Norbertijnen worden ook wel witheren genoemd naar hun witte habijt. De norbertijnen leven volgens de regel van Augustinus. Hun leuze luidt ad omne opus bonum paratus ("tot elk goed werk bereid"). De Norbertijnen leven niet alleen contemplatief, maar richten zich meer op praktische prediking en zielzorg. Zij bedienen vaak verschillende parochies in de onmiddellijke omgeving van hun abdijen. In de volksmond werden deze pastoors daarom witte pastoors genoemd, in tegenstelling tot de zwarte pastoors (pastoors die rechtstreeks vallen onder een bisschop).
De orde vormt anno 2005 een federatie van 36 zelfstandige canonieën van mannelijke religieuzen. Samen tellen zij wereldwijd ongeveer 1300 leden, verspreid over alle continenten en 26 landen.
De canonieën worden verder ingedeeld in zes circarieën: de Boheemse, de Brabantse, de Hongaarse, de Franstalige, de Duitstalige en de Engelstalige. De Brabantse circarie omvat de abdijen en priorijen in Nederland en Vlaanderen. Tijdens de middeleeuwen waren er veel meer circarieën, zoals Brabantia, Flandria, Florreffia en Frisia in België en Nederland.
De abt-generaal en het centraal ordebestuur zijn gevestigd in Rome. In 2003 werd pater Hermenegild Noyens als abt-generaal opgevolgd door pater Thomas Handgrätinger.
De vrouwelijke leden van de norbertijnen hebben naar analogie van de mannelijke leden verschillende benamingen: norbertinessen, premonstratenzerinnen, en in de Middeleeuwen soms "wittevrouwen".
Spiritualiteit[]
De norbertijnen delen met andere religieuzen de roeping en opdracht om op een bijzondere wijze te getuigen van een leven overeenkomstig het Evangelie, gericht op gemeenschap tussen God en mensen en tussen mensen onderling. De wijze waarop aan deze opdracht vorm gegeven wordt vormt de spiritualiteit van een religieuze gemeenschap. De bronnen van de norbertijnse spiritualiteit zijn naast de Bijbel en de traditie, de Regel van St. Augustinus en de idealen van St. Norbertus. Centraal staat ook vandaag het gemeenschapsleven. Dit wordt kernachtig aangeduid met het begrip communio. Deze communio geeft het norbertijnse leven een eenheid: zowel gebed, werk, samenleven en pastoraal engagement worden gevoed door het gemeenschapsleven. Centraal staat de dagelijkse viering van het getijdengebed en de eucharistie, waarin elke medebroeder en de gemeenschap in communio treden met Jezus Christus. Verder wordt de verbondenheid ook beleefd in de gezamenlijke maaltijden en de ontspanningsmomenten, in het samenleven en –werken, in gesprek en overleg.
Vanuit de gemeenschap wordt het (pastorale) werk van de medebroeders gedragen, ook als zij niet in de abdij wonen. Waar een norbertijn ook leeft en werkt, hij engageert zich omwille van een zending vanuit zijn abdij. Hij streeft ernaar het gemeenschapsaspect van het (kerk)leven te bevorderen. Ook de mensen waarvoor hij zich inzet wil hij laten delen in de communio.
Vita Norberti A over het ontstaan van de orde
De norbertijnen in België en Nederland[]
Verschillende abdijen werden door Norbertus zelf gesticht. Al erg vroeg, meerbepaald in 1121, stichtte Norbertus de abdij van Floreffe, op verzoek van graaf Robrecht II van Namen. Van hieruit verspreidde de orde zich naar Postel(1138) en Leffe (1152). In 1124 trok Norbertus naar Antwerpen, om daar de leer van Tanchelm te bestrijden. Het lekenkapittel stond hierbij hun kerk aan hem af, waaruit de Sint-Michielsabdij ontstond. Van hieruit werden de abdijen van Tongerlo (1130) en van Averbode (1134) gesticht. De abdij van Grimbergen werd waarschijnlijk ook door Norbertus gesticht, in 1128. De eerst abdij in hedendaags Nederland, was de abdij van Middelburg in 1128. De abdij van Berne, werd gesticht vanuit de abdij van Mariënweerd in 1134. Naast de stichtingen door Norbertus zelf, Prémontré, Laon en Floreffe, vroegen lokale heersers ook aan andere ordeleden om een abdij op te richten op hun gebied. Zo had de orde al in het midden van de twaalfde eeuw een grote verspreiding. De meeste van deze abdijen waren in hun vroegste fase vaak dubbelkloosters.
De rest van de geschiedenis is er een van pieken en dalen. Regelmatig werden abdijen verlaten en moest uitgeweken worden naar veiliger oorden. De politiek van Jozef II en vooral de Franse overheersing betekenden bijna het einde van de orde. De norbertijnen leefden verspreid als parochiepriesters. Pas na de Belgische onafhankelijkheid openden weer enkele abdijen.
Nederland[]
Abdij en priorijen[]
- Abdij van Berne, gesticht in 1134 te Bern, later gevestigd in Heeswijk-Dinther met de twee priorijen:
- Priorij de Essenburgh in Hierden op de Veluwe en
- Priorij de Schans in Tilburg.
Norbertinessen[]
- Priorij Sint-Catharinadalin Oosterhout (1271)
- Communiteit Mariëngaard in Hierden (bij Priorij de Essenburgh) is een gemeenschap van vrouwen norbertijnen.
Voormalige abdijen en kloosters[]
Norbertijn uit 1661
- Abdij van Middelburg (1128)
- Norbertijnerabdij van Mariënweerd bij Beesd (1129)
- Klooster te Woerd bij Altforst (1135)
- Abdij Mariëngaarde te Hallum (1163)
- Sint-Bonifatiusklooster te Dokkum (1163)
- Klooster-Lidlum bij Franekeradeel (1182)
- Klooster Bethlehem te Oudkerk (1170)
- Abdij van Houthem (1172)
- Oldeklooster in de Marne bij Kloosterburen (1175)
- Wijngaard des Heren te Pingjum (1186)
- Klooster Monnikebajum te Baijum (1186)
- Nijnenklooster in de Marne (1204)
- Klooster Palmar (1204)
- Priorij van St. Nicolaas te Deventer (1206)
- Klooster Rozenkamp bij Jukwerd (1204)
- Klooster Mons Sinaï te Oosterlee of Asterlo, later Heiligerlee (1204)
- Klooster Bloemhof te Wittewierum (1209)
- Mariënhof te Grootegast (1214)
- Klooster Zennewijnen (1229)
- Keizerbosch bij Neer (tussen 1230 en 1246)
- Buweklooster bij Drogeham (1246)
- Klooster Zoetendaal in Serooskerke (Veere)
- Klooster Koningsveld in Delft (1252)
- Veenklooster onder Oudwoude (voor 1287)
- Klooster Weerd of Mariënbos te Metslawier (voor 1326)
- Klooster Onze Lieve Vrouwe ter Berge of Sionsberg onder Dantumawoude (voor 1332)
- Madgalenaklooster te Nijmegen (1344)
- Sint-Antonis-boomgaard te Haarlem (1484)
Vlag van België België[]
.svg){kind=link}
Abdijen en priorijen[]
- Abdij van Grimbergen, een gemeente ten noorden van Brussel (1128)
- Abdij van 't Park in Heverlee nabij Leuven (1128)
- Abdij van Tongerlo, een deelgemeente van Westerlo (1130)
- Abdij van Averbode, een deelgemeente van Scherpenheuvel-Zichem (1134) met de twee priorijen:
- Sint-Michielspriorij in Brasschaat (1931)
- Priorij van Bois-Seigneur-Isaac (1957)
- Abdij van Postel, een gehucht in Mol, lange tijd een priorij van de Abdij van Floreffe (1138)
- Abdij van Leffe nabij Dinant (1152)
Norbertinessen[]
- Priorij Immaculata te Veerle-Laakdal (1858)
Voormalige abdijen in België en aangrenzend Frankrijk[]
- Abdij van Floreffe, een gemeente nabij Namen (1121)
- Sint-Michielsabdij in Antwerpen (1124)
- Ninove (enkel overblijfselen en de voormalige abdijkerk) (1137)
- Klooster van Gempe in Tielt-Winge (1129)
- Abdij van Heylissem in Heilissem (Haspengouw)
- Oude Abdij van Drongen (1138-1797)
- Abdij van Sint-Nicolaas te Veurne (1135-1797)
- Besloten Hof (Herentals, Norbertinessen)
- Abdij van Sint-Joseph te Veurne (Bethanië) (1635-1783) (Norbertinessen)
- Abdij van Petegem-aan-de-Leie (1137), verlaten ongeveer 1200.
- Abdij van Nieuwenrode (1140)
- Abdij van Dielegem (1140), gemeente Jette
- Abdij van Tussenbeek (1148-1783) (Norbertinessen), gemeente Wichelen, bij Schellebelle
- Abdij van Eeuwen (provincie Antwerpen) (1141-1167)
- Abdij Hof ten Vrouwen, te 's Heerwillemskapelle bij Veurne (1176-1179)
- Abdij van Chateaudieu, bij Saint-Amands-les-Eaux, 1155-1793
- Abdij van Diksmuide, 1629-1772, een stichting vanuit Veurne.
- Abdij van Sint-Joseph te Dowaai, 1623-1662
- Abdij van Sint-Blasius te Harchies, bij Bohain (Aisne) (1140-1702)
- Abdij van Licques, bij Ardres (1132-1790)
- Abdij van Macquincourt (Aisne), genoemd in 1212
- Abdij van Mont-Saint-Martin (Aisne), bij Le Catelet (1134-1790)
- Abdij van Sint-Augustinus te Thérouanne (1181-1791)
- Abdij van Sint-Quirinus te Vermand (1144-1790)
- Abdij van de Heilige Blasius en Sint-Sebastiaan te Vicogne (Raismes) (1129-1794)
- Abdij van Bonne-Espérance in Vellereille-les-Brayeux, een deelgemeente van Estinnes in de provincie Henegouwen
Bekende norbertijnen[]
- Norbertus van Xanten (ca. 1080–1134), bisschop en stichter van de Norbertijnen
- Frederik van Hallum (+1175), abt van Mariëngaarde
- Emo van Bloemhof (ca. 1175-1237), abt en kroniekschrijver
- Adrianus van Hilvarenbeek (1528–1572), één van de Martelaren van Gorcum, pastoor in Monster
- Jacobus Lacobs (1541–1572), één van de Martelaren van Gorcum
- Johannes Moors (ca. 1581-1641), abt en onderhandelaar tijdens het beleg van 's-Hertogenbosch
- Johann Zahn (1631–1707), schreef over de camera obscura en vond een camera uit
- Gerlacus van den Elsen (1853–1925), prior van de Abdij van Berne
- Thomas Louis Heylen (1856–1941), bisschop van Namen van 1899 tot 1941
- Daniel De Kesel (1912 - 1996), "nonkel Fons" van uitgeverij Averbode
- Werenfried van Straaten (1913–2003), oprichter van de Stichting Kerk in Nood/Oostpriesterhulp
- Jan Feyen (1920-1993), beiaardier
- Marcel van de ven (1930-2000), abt-generaal
Externe links[]
Norbertijnse gemeenschappen[]
| Abdij/priorij | Plaats | Website |
|---|---|---|
| Abdij van Averbode | België Averbode | Website Abdij |
| Abdij van Berne |  Heeswijk-Dinther
|
Website Abdij |
| Abdij van Grimbergen | België Grimbergen | Website Abdij |
| Abdij van 't Park | België Leuven | Website Abdij |
| Abdij van Postel | België Mol | Website Abdij |
| Abdij van Tongerlo | België Tongerlo | Website Abdij |
| Priorij De Essenburgh | Hierden
|
Website Priorij |
| Priorij De Schans | Tilburg
|
Website Priorij |
| Priorij Sint Catharinadal | Oosterhout
|
Website Priorij |
Orde[]
- (en) Website van de orde
- Informatie over de heiligen en zaligen van de orde
- (de) Reiseführer zu Klöstern des Prämonstratenser-Ordens
Bronnen
Bronnen
|
|
Voor meer mediabestanden zie de categorie Premonstratensian Order van Wikimedia Commons. |
ca:Premonstratencs cs:Řád premonstrátských řeholních kanovníků cy:Urdd y Premonstratensiaid da:Præmonstratenserordenen fi:Premonstratenssit fr:Prémontrés fy:Norbertinen hu:Premontrei rend it:Canonici Regolari Premostratensi li:Norbertiene lv:Premonstrieši no:Premonstratenserordenen oc:Òrdi deus premontrés pl:Norbertanie pt:Ordem Premonstratense ru:Премонстранты sk:Premonštráti sv:Premonstratensorden