| Sixtus V | ||
| Felice Peretti da Montalto 13 december 1521 – 27 augustus 1590 | ||
| Bestand:Sixtus V.jpg | ||
| Paus | ||
| Periode | 1585 - 1590 | |
| Voorganger | Gregorius XIII | |
| Opvolger | Urbanus VII | |
Sixtus V, geboren als Felice Peretti da Montalto (Grottammare bij Montalto (Ancona), 13 december 1521 - Rome, 27 augustus 1590) was paus van 1585 tot 1590.
Biografie[]
Zijn ouders, Piergentile "Peretto" Di Giacomo en Marianna da Frontillo Di Camerino gaven hem de naam "Felice" Peretti Da Montalto , wat 'de gelukkige' betekent. Hij was de 4de van 7 kinderen en groeide op in een armoedige omgeving.
In verschillende biografieën wordt verteld hoe Felice Peretti voorbestemd was voor een uitzonderlijke toekomst. Zijn ouders zouden al voor zijn geboorte een droom gehad hebben waaruit bleek dat hun zoon beroemd zou worden en de hoogste waardigheid bekleden. Toen hij nog een baby was, zou zijn bed door een vonk van een olielamp zijn beginnen branden, maar hij bleef volledig ongedeerd. Ook heeft hij de pestplaag overleefd, ondanks het feit dat zijn broer er aan bezweek. Enkele jaren later speelde Peretti nabij het water met enkele vrienden, waarop hij in het water viel. Hij werd gered door zijn zus, die daar kleren aan het wassen was. Afgezien van deze voorvallen verliep Peretti's jeugd eerder rustig, terwijl hij het vee van zijn vader hoedde, wat de gewoonte was bij de armere bevolking.
In 1534 trad hij als novice in in het bij Montalto gelegen Franciscaner klooster, waarop hij een andere naam aannam, Crinitu, oftewel De Langharige. Zijn oom van moederskant Salvatore, was monnik in hetzelfde klooster. In 1540 begon Felice Peretti een studie filosofie in Ferrara, en kort daarop in 1543 een studie theologie in Bologna. In 1544 verwisselde hij Bologna voor Rimini en in 1546 verhuisde hij naar Siena, waar hij priester werd gewijd. Op 26 juli 1548 voltooide hij zijn studie bij de Magister der Theologie in Fermo.
In 1551 werd Felice Peretti regent van het seminarium in Siena, nadat hij sinds 1548 aan het Franciscaner seminarium in Macerata lesgegeven had. In Assisi werd Felice Peretti opgemerkt tijdens een debat door kardinaal Capri, die onder de indruk was van zijn kennis en welsprekendheid. Zo werd hij, op voorspraak van kardinaal Carpi, de protector van de Franciscaner orde, in 1552 als vastenprediker naar Rome geroepen. Daar preekte Felice Peretti in de Santi XII Apostoli, waar hij volle kerken trok.
Hij nam in 1553 in Genua deel aan het generaal-kapittel van zijn orde en werd nog in hetzelfde jaar regent van het San Lorenzo-seminarium in Napels. Begin 1556 werd hij door Paulus IV als inquisiteur naar Venetië gezonden. Op 16 juli 1560 werd hij benoemd als consultant van de Roomse inquisitie. Hij nam als lid van zijn kloosterorde deel aan het Concilie van Trente, na een benoeming tot theoloog door Paus Pius IV. Hij werd in 1561 benoemd tot Procureur-generaal der Franciscanen. In 1565, dankzij kardinaal Chislieri (later Pius V) bemachtigde hij de positie van theologisch adviseur van kardinaal Boncompagni (de latere Gregorius XIII) op missie naar Spanje, waar Felice Peretti preekte voor koning Philip II. Op 15 november 1566 werd hij benoemd als bisschop van het bisdom Sant'Agata dei Goti bij Benevento in Italië door Pius V Op 17 mei 1570 maakte paus Pius V hem tot kardinaal. Hij was daarna in Italië bekend als Cardinale di Montalto. In 1571 werd hij bisschop van het Aartsbisdom Fermo.
Na de dood van paus Pius V ging de carrière van kardinaal Montalto minder vlot. Door onenigheden met Gregorius XIII, die ontstonden op de Spaanse missie in 1565, richtte hij zich op zijn grote collectie boeken en schafte zich Villa Montalto aan in 1576. Gregorius XIII stopte de betaling van zijn pensioen, maar kardinaal Montalto werd gesteund door Francesco De'Medici. In zijn opdracht liet Montalto een monument bouwen voor de franciscaanse paus Nicholas IV in de Santa Maria Maggiore te Rome, waar hij ook in zijn opdracht een kapel voor zichzelf liet bouwen.
Pontificaat[]
Het conclaaf koos Felice Peretti op 24 april 1585, tevens de verjaardag van de stichting van Rome, als nieuwe paus. Hij koos de naam Sixtus V als een eerbetoon aan 2 van zijn voorgangers, Sixtus IV, een medefranciscaner en Pius V, zijn mentor. Een van zijn eerste ambtshandelingen als nieuwe paus was de benoeming van zijn achterneef Alessandro Damasceni tot kardinaal.
Sixtus V had een duidelijke visie over de Kerk en Rome als spiritueel centrum van de wereld. Zo ondernam hij stappen om de positie van de kerk in Europa te verbeteren, onder meer door de macht van de kerk in Frankrijk te vergroten en de plannen van de Hugenoten, die Europa wilden protestantiseren te vernietigen.
Als paus bestreed Sixtus V de bandieten in zijn kerkstaat met ijzeren hand. Zo liet hij meteen op de dag van zijn kroning, ter gelegenheid van de heuglijke dag, opgepakte bandieten terechtstellen en stelde hun lijken aan de brug voor de Engelenburcht ten toon. Verder vergold hij verschillende vergrijpen met draconische straffen: zo stelde hij bijvoorbeeld op echtscheiding, homoseksualiteit, incest, etc. de doodstraf in. Verder verbeterde hij de leefbaarheid van Rome door middel van infrastructurele werken en een stabiele voedselvoorziening. Ook bouwde hij de Pauselijke vloot uit om de kusten van Italië te beschermen tegen piraten en liet de haven van Terracina herbouwen om de handel te stimuleren.
Met zijn pauselijke bul Postquam verus van 3 september 1586 bracht hij het aantal leden van het college van kardinalen op maximaal 70. Pas in 1958 zou paus Johannes XXIII het aantal kardinalen tot boven de 70 verhogen.
Verder voerde hij de Cappele Papali opnieuw in. Dit hield in dat de paus zelf de viering in de belangrijkste kerken in Rome leidde. Hij liet alle vormen van hekserij en astrologie bestraffen om ketterij te vermijden.
De financiële situatie van de kerkstaat saneerde Sixtus V door bezuinigingsmaatregelen en het verhogen van veel belastingen. Sixtus V verzamelde in zijn relatieve korte pontificaat een enorm vermogen in de Engelenburcht. Tegen het einde van zijn pontificaat was Sixtus V een van de rijkste Europese vorsten.
Sixtijnse stadsuitbreiding van Rome[]
 Zie Sixtijnse stadsuitbreiding van Rome voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Toen Felice Peretti di Montalto paus werd, was Rome slechts een schim van het grootse antieke Rome. Slechts één derde binnen de Aureliaanse stadswallen was bewoond, de aquaducten die vroeger de watertoevoer naar de heuvels verzorgden waren verloederd en het Middeleeuwse stadsweefsel en de heuvels zorgden voor een moeilijke circulatie, vooral voor pelgrims die op zo’n kort mogelijke tijd de zeven hoofdkerken wilden zien. Sixtus V had zich voor zijn ambtstermijn als paus al over deze problemen gebogen. Als kardinaal woonde hij in een paleis bij de Santa Maria Maggiore, één van de zeven bedevaartsplekken van Rome en gelegen in het centrum. Hier zag hij hoe Rome niet kon voldoen aan de eisen die het statuut van spirituele hoofdstad van Europa en seculiere zetel van het pausdom de stad oplegde.
Uitgaande van dit statuut begon Sixtus V bij zijn aanstelling dan ook met een grondige hervorming van zowel de stadsadministratie als het stedelijke ontwerp van Rome. De hoofdgedachte bij dit plan bestond erin de zeven hoofdkerken van Rome te verbinden door middel van assen. Dit deed hij omwille van drie redenen. Enerzijds wilde hij zo de circulatie van de pelgrims in goede banen leiden door een rationeel systeem en een hiërarchische route aan te leggen die de pelgrims eenvoudig van de ene naar de andere kerk zouden leiden. Anderzijds wilde hij op deze manier een territoriale claim leggen op een groot stuk van Rome. Tot slot wou hij zo er ook voor zorgen dat de lege stadsdelen terug herbevolkt werden. Dit plan was sterk beïnvloed door de Contrareformatie die in het werk wou stellen dat het Rooms-katholicisme terug de overheersende godsdienst werd, in een tijd die gekenmerkt werd door de verbrokkeling van het Christendom.
Hoewel Sixtus’ plan niet volledig ten uitvoer werd gebracht tijdens zijn pontificaat, werden de grove lijnen uitgezet en zouden deze elementen en het plan op zich de verdere stadsplanning van Rome nog eeuwenlang bepalen. Het beeld dat Rome nu kenmerkt, is voor een groot stuk terug te brengen op Sixtus’ stadsuitbreiding. Het wordt beschouwd als één van de effectiefste uitbreidingsplannen van Rome en als het begin van de moderne stadsplanning. Het plan getuigt van een grote barokke tendens met als kenmerken: de spanning tussen twee focale punten, de perspectivistische werking van de lange lanen, de dynamiek van het systeem en de christelijke grondslag die aan de basis van het plan ligt.
Petrus · Linus · Anacletus I · Clemens I · Evaristus · Alexander I · Sixtus I · Telesforus · Hyginus · Pius I · Anicetus · Soter · Eleuterus · Victor I · Zefyrinus · Calixtus I · Urbanus I · Pontianus · Anterus · Fabianus · Cornelius · Lucius I · Stefanus I · Sixtus II · Dionysius · Felix I · Eutychianus · Cajus · Marcellinus · Marcellus I · Eusebius · Miltiades · Silvester I · Marcus · Julius I · Liberius · Damasus I · Siricius · Anastasius I · Innocentius I · Zosimus · Bonifatius I · Celestinus I · Sixtus III · Leo I · Hilarius · Simplicius · Felix II (III) · Gelasius I · Anastasius II · Symmachus · Hormisdas · Johannes I · Felix III (IV) · Bonifatius II · Johannes II · Agapitus I · Silverius · Vigilius · Pelagius I · Johannes III · Benedictus I · Pelagius II · Gregorius I · Sabinianus · Bonifatius III · Bonifatius IV · Adeodatus I · Bonifatius V · Honorius I · Severinus · Johannes IV · Theodorus I · Martinus I · Eugenius I · Vitalianus · Adeodatus II · Donus · Agatho · Leo II · Benedictus II · Johannes V · Conon · Sergius I · Johannes VI · Johannes VII · Sisinnius · Constantinus I · Gregorius II · Gregorius III · Zacharias · Stefanus (II) · Stefanus II (III) · Paulus I · Stefanus III (IV) · Adrianus I · Leo III · Stefanus IV (V) · Paschalis I · Eugenius II · Valentinus · Gregorius IV · Sergius II · Leo IV · Benedictus III · Nicolaas I · Adrianus II · Johannes VIII · Marinus I · Adrianus III · Stefanus V (VI) · Formosus · Bonifatius VI · Stefanus VI (VII) · Romanus · Theodorus II · Johannes IX · Benedictus IV · Leo V · Sergius III · Anastasius III · Lando · Johannes X · Leo VI · Stefanus VII (VIII) · Johannes XI · Leo VII · Stefanus VIII (IX) · Marinus II · Agapitus II · Johannes XII · Leo VIII · Benedictus V · Johannes XIII · Benedictus VI · Benedictus VII · Johannes XIV · Johannes XV · Gregorius V · Silvester II · Johannes XVII · Johannes XVIII · Sergius IV · Benedictus VIII · Johannes XIX · Benedictus IX · Silvester III · Benedictus IX · Gregorius VI · Clemens II · Benedictus IX · Damasus II · Leo IX · Victor II · Stefanus IX (X) · Nicolaas II · Alexander II · Gregorius VII · Victor III · Urbanus II · Paschalis II · Gelasius II · Calixtus II · Honorius II · Innocentius II · Celestinus II · Lucius II · Eugenius III · Anastasius IV · Adrianus IV · Alexander III · Lucius III · Urbanus III · Gregorius VIII · Clemens III · Celestinus III · Innocentius III · Honorius III · Gregorius IX · Celestinus IV · Innocentius IV · Alexander IV · Urbanus IV · Clemens IV · Gregorius X · Innocentius V · Adrianus V · Johannes XXI · Nicolaas III · Martinus IV · Honorius IV · Nicolaas IV · Celestinus V · Bonifatius VIII · Benedictus XI · Clemens V · Johannes XXII · Benedictus XII · Clemens VI · Innocentius VI · Urbanus V · Gregorius XI · Urbanus VI · Bonifatius IX · Innocentius VII · Gregorius XII · Martinus V · Eugenius IV · Nicolaas V · Calixtus III · Pius II · Paulus II · Sixtus IV · Innocentius VIII · Alexander VI · Pius III · Julius II · Leo X · Adrianus VI · Clemens VII · Paulus III · Julius III · Marcellus II · Paulus IV · Pius IV · Pius V · Gregorius XIII · Sixtus V · Urbanus VII · Gregorius XIV · Innocentius IX · Clemens VIII · Leo XI · Paulus V · Gregorius XV · Urbanus VIII · Innocentius X · Alexander VII · Clemens IX · Clemens X · Innocentius XI · Alexander VIII · Innocentius XII · Clemens XI · Innocentius XIII · Benedictus XIII · Clemens XII · Benedictus XIV · Clemens XIII · Clemens XIV · Pius VI · Pius VII · Leo XII · Pius VIII · Gregorius XVI · Pius IX · Leo XIII · Pius X · Benedictus XV · Pius XI · Pius XII · Johannes XXIII · Paulus VI · Johannes Paulus I · Johannes Paulus II · Benedictus XVI
Tegenpausen:
Hippolytus · Novatianus · Felix II · Ursinus · Eulalius · Laurentius · Dioscurus · Eugenius I · Theodorus II · Paschalis I · Constantinus II · Filippus · Johannes VIII · Anastasius III · Sergius III · Christoforus · Bonifatius VII · Johannes XVI · Gregorius VI · Benedictus X · Honorius II · Clemens III · Theodoricus · Albertus · Silvester IV · Gregorius VIII · Celestinus II · Anacletus II · Victor IV (Gregorius) · Victor IV (Octavianus) · Paschalis III · Calixtus III · Innocentius III · Nicolaas V · Clemens VII · Benedictus XIII · Alexander V · Johannes XXIII · Clemens VIII · Benedictus XIV · Felix V
|
Voor meer mediabestanden zie de categorie Sixtus V van Wikimedia Commons. |
af:Pous Sixtus V bs:Papa Siksto V ca:Sixt V cs:Sixtus V. da:Pave Sixtus 5. eo:Siksto la 5-a et:Sixtus V eu:Sixto V.a fa:سیکتوس پنجم fi:Sixtus V fr:Sixte V gl:Sisto V, papa hr:Siksto V. hu:V. Szixtusz pápa id:Paus Siktus V it:Papa Sisto V ja:シクストゥス5世 (ローマ教皇) jv:Paus Sixtus V ko:교황 식스토 5세 la:Sixtus V lt:Sikstas V mk:Папа Сикст V mr:पोप सिक्स्टस पाचवा no:Sixtus V pl:Sykstus V pt:Papa Sisto V ro:Papa Sixt al V-lea ru:Сикст V sl:Papež Sikst V. sr:Папа Сикст V sv:Sixtus V sw:Papa Sixtus V th:สมเด็จพระสันตะปาปาซิกส์ตุสที่ 5 tl:Sixto V uk:Сікст V vi:Giáo hoàng Xíttô V war:Papa Sixto V zh:西斯都五世