| Dit artikel past in de serie over de Orthodoxie | |
|
Ook bekend als | |
| |
|
De belangrijkste concilies Theologie | |
|
Patriarchaten | |
|
Autocephale Kerken | |
|
Liturgie | |
|
Personen | |
|
Kerkinterieur | |
|
Liturgische gewaden | |
Oosters christendom of oosterse Kerken is de term die oorspronkelijk werd gebruikt voor de Kerken in het oosten van het Middellandse Zeegebied, in het bijzonder die in het Byzantijnse Rijk. Thans wordt ermee bedoeld de Kerken van Oost- en Zuidoost-Europa en van het Midden-Oosten. Door emigratie bevinden zich vele leden van oosterse Kerken in West-Europa en Amerika, zodat het begrip niet meer uitsluitend geografisch bepaald is.
Men maakt onderscheid tussen:
- de oriëntaals-orthodoxe Kerken (soms oudorthodoxe Kerken, pre-- of non-chalcedoonse Kerken genoemd)
- de oosters-orthodoxe Kerk(en) (ook wel orthodoxe Kerk(en) genoemd)
- de oosters-katholieke Kerken (verbonden met de rooms-katholieke Kerk)
Deze Kerken zijn, zoals de Latijnse Kerk, ontstaan uit de "oerkerk" van Jeruzalem, maar onderscheiden zich door eigen eredienst, wetgeving, gebruiken, cultuur en dergelijke. Conflicten tussen de verschillende kerkgemeenschappen leidden tot scheuringen of schisma's en hadden tot gevolg dat bepaalde kerkgemeenschappen hun eigen weg gingen. Wereldwijd schat men het aantal oosters-orthodoxen op 225 tot 300 miljoen[1] en het aantal oosters-katholieken op 16 miljoen[2].
Schisma's in de vijfde eeuw: ontstaan van de oriëntaals-orthodoxe Kerken[]
De eerste schisma's vonden reeds plaats in de vijfde eeuw naar aanleiding van de concilies van Efeze (431) en Chalcedon (451), en leidden tot het ontstaan van wat men de oriëntaals-orthodoxe Kerken is gaan noemen.
Tot deze kerken rekent men:
- De Assyrische Kerk van het Oosten, ook wel genaamd de Oost-Syrische kerk of Nestoriaanse kerk, is ontstaan na het Concilie van Efeze, dit ten gevolge van een splitsing binnen de Syrische kerk van Antiochië (gesticht in 37 AD). Het Nestorianisme (of de leer die de scheiding tussen de goddelijke en de menselijke natuur van Christus benadrukt) wordt afgewezen door de andere oriëntaals-orthodoxe Kerken. Een deel van deze Oost-Syrische kerk is in de 16e eeuw geünieerd met rooms-katholieke Kerk en heeft sindsdien de naam “Chaldeeuwse” Kerk.
- De Syrisch-orthodoxe Kerk of Jacobitische Kerk behoorde oorspronkelijk eveneens tot de Syrische kerk van Antiochië, en werd gedefinieerd als de West-Syrische kerk na het Concilie van Efeze. Deze Kerk erkent het Concilie van Chalcedon echter niet. Het zijn de zogenaamde monofysiten.
- De Koptisch-orthodoxe Kerk (in Egypte) is ontstaan uit het patriarchaat van Alexandrië. Het christendom deed vrij vroeg zijn intrede in Alexandrië vanuit Syrië en Judea. De Koptisch-orthodoxe Kerk verwierp het Concilie van Chalcedon. Politieke elementen en de strijd tussen Constantinopel (Nestorius en Eutyches) en Alexandrië (Cyrillus, Dioscurus) speelden hierin een rol: volgens de Kopten beoogde dit concilie de politieke overheersing van het Byzantijnse Keizerrijk.
- De Armeens-apostolische Kerk. In 301 werd door de Armeense koning Tiridates III het christendom ingesteld als staatsgodsdienst. Armenië was niet vertegenwoordigd op het Concilie van Chalcedon vanwege de oorlog tegen de Perzen. Toen men de besluiten van het concilie vernam, werden deze afgewezen. In 505 koos de Armeense kerk formeel voor het monofysitisme. Sindsdien is ze een autocephale Kerk.
- De Syro-Malankara-orthodoxe Kerk (in India).
Deze kerken beroepen zich wat hun geloofsleer betreft op de eerste oecumenische concilies van de ongedeelde kerk, te weten het Eerste Concilie van Nicaea (325), het Concilie van Constantinopel I (381) en (met uitsluiting van de Assyrische Kerk) het Concilie van Efeze. Zij hebben een andere viering van de kerkelijke feestdagen en gebruiken uitsluitend de Juliaanse kalender, uitgezonderd de Armeens-apostolische Kerk, die sinds 1924 de Gregoriaanse kalender gebruikt.
Het Groot Schisma van 1054: oosters-orthodoxe Kerken[]
In de 11e eeuw (1054) vond het Groot Schisma plaats tussen het oostelijke en het westelijke deel van de christenheid van het Romeinse Rijk. Dit leidde tot de scheiding tussen de oosters-orthodoxe of Byzantijnse Kerken en de rooms-katholieke of Latijnse Kerk.
De oosters-orthodoxe Kerken hebben hun eigen, veelal nationale organisatie. Ze delen echter hetzelfde geloof (orthodoxie). Hun totaal aantal gelovigen wordt geschat op ongeveer 150 miljoen. Deze kerken worden niet, zoals de rooms-katholieke Kerk, centraal geleid. Ze kennen geen paus. In principe zijn alle bisschoppen gelijk, in de praktijk zijn er bepaalde gradaties. De oecumenisch patriarch van Constantinopel heeft de eerste plaats onder de oosterse patriarchen (primus inter pares, de eerste onder de gelijken), de 'voorzitter'. Het is echter een moreel leiderschap, geen autoritair.
Betreffende de oosters-orthodoxe Kerken maakt men onderscheid tussen autocephale en autonome kerken.
- De "autocephale kerken" hebben een eigen ‘hoofd’: een patriarch, metropoliet of aartsbisschop. Momenteel zijn er 14, waarvan 9 een status van ‘patriarchaat’ hebben:
- Alexandrië → patriarch
- Antiochië → patriarch
- Constantinopel → patriarch
- Jeruzalem → patriarch
- Albanië → aartsbisschop
- Bulgarije → patriarch
- Cyprus → aartsbisschop
- Georgië → patriarch-katholikos
- Griekenland → aartsbisschop
- Polen → metropoliet
- Roemenië → patriarch
- Rusland → patriarch
- Servië → patriarch
- Tsjechië en Slowakije → metropoliet
- De "autonome” kerken zijn semi-zelfstandig, zij hebben hun eigen organisatorische structuur maar vallen onder het gezag van een patriarch: Voorbeelden zijn de kerken van Sinaï (900), Finland (52.000), Estland (50.000), Japan (30.000) en China (10.000 à 20.000?).
Er zijn ook grote groepen orthodoxe christenen die in de “diaspora” leven: in West-Europa, Noord- en Zuid-Amerika, en Australië. Daarnaast zijn er een aantal ‘missiekerken’ in Afrika, Indonesië, Korea, enz.
Oosters-katholieke kerken[]
Van bijna alle bestaande orthodoxe Kerken hebben grote groepen christenen zich, om politieke, maatschappelijke of theologische redenen, met de Bisschop van Rome verenigd. Zij vormen de zogenaamde Geünieerde Kerken of oosters-katholieke Kerken. Zij vieren de eigen oosterse riten (bijvoorbeeld de Goddelijke Liturgie) en hebben hun eigen hiërarchie en canonieke status.
Enkele voorbeelden hiervan zijn:
- de reeds eerder vermelde Chaldeeuws-katholieke Kerk, ontstaan als Oost-Syrische of Nestoriaanse Kerk uit de Kerk van Antiochië na het Concilie van Efeze en in de 16e eeuw verenigd met Rome.
- de Maronitische Kerk, ontstaan na het Concilie van Chalcedon. Deze Kerk stond een compromis-theologie voor, die de voor- en tegenstanders van dat concilie moest verzoenen: het monotheletisme. Ten tijde van de kruistochten (12e eeuw) is ze verenigd met Rome.
- de Grieks-melkitisch-katholieke Kerk omvat katholieke christenen - Arabischtalig - van de Byzantijnse ritus van de patriarchaten van Antiochië, Alexandrië en Jeruzalem. Deze Kerk is ontstaan in de 18e eeuw, toen de christenen van Damascus een pro-Katholieke kandidaat tot patriarch van Antiochië kozen.
Externe links[]
- Site met informatie over het oosters christendom, site van het IVOC (Instituut voor Oosters Christendom)
- (en) Eastern Christian Churches, site van CNEWA (Catholic Near East Welfare Association)
Referenties
|
| Christendom (portaal) | |
|---|---|
|
Drie-eenheid: Vader ∙ Zoon ∙ Heilige Geest |
ar:مسيحية شرقية bg:Източнохристиянски църкви cs:Východní křesťanství fr:Christianisme oriental gl:Igrexa Ortodoxa hu:Keleti keresztény egyházak ja:東方教会 la:Ecclesiae Orientales ml:പൗരസ്ത്യ ക്രിസ്തുമതം pl:Kościoły wschodnie simple:Eastern Christianity sr:Источно хришћанство sv:Östlig kristendom vi:Kitô giáo Đông phương zh:東方基督教