Oorsprong van de Wereld is een van de meest uitgebreide gnostische scheppingsmythen uit Nag Hammadi. Naar eigen zeggen is het Bijbelboek Genesis maar een déél van het hele verhaal dat in de Oorsprong van de Wereld uit de doeken wordt gedaan. De Oorsprong van de Wereld is nauw verwant aan het Nag Hammadi-geschrift het Wezen der Machten en is vrijwel intact overgeleverd.
Oorsprong van de Wereld versus Genesis[]
Het begin van Oorsprong van de Wereld sluit op het begin van Genesis aan. Genesis begint als volgt:
- In den beginne schiep God de hemel en de aarde.
- De aarde nu was woest en ledig,
- en duisternis lag op de vloed,
- en de Geest Gods zweefde over de wateren.
Oorsprong van de Wereld begint als volgt:
- Omdat allen - de goden van de kosmos en de mensen - beweren
- dat er niets vóór de chaos bestond,
- zal ik daarentegen aantonen
- dat ze allen in dwaling verkeren,
- omdat ze de oorsprong van de chaos en haar wortels niet kennen.
- Zie hier het bewijs.
Het verhaal[]
In den beginne[]
Sofia (Wijsheid) gaat ertoe over te scheppen, maar zonder haar mannelijke helft. Dat zorgt ervoor dat de schaduw ontstaat die de Bijbel de chaos of de duisternis noemt. De heerser van deze duisternis heette Jaldabaoth. Hij dacht dat er buiten hem geen goden bestonden en daarom deed hij de Bijbelse uitspraak (o.a. Exodus 20:5):
- Ik ben God en er bestaat geen ander buiten me.
Sofia wordt boos om de goddeloosheid van Jaldabaoth en toont daarop zichzelf als weerspiegeling in het water.
Sabaoth[]
Later komt Jaldabaoth's zoon Sabaoth in opstand tegen zijn vader. Sofia beloont Sabaoth met een plaats in de zevende hemel, een hogere rang dan zijn vader.
Jaldabaoth is niet blij met de hoge positie van zijn zoon en daagt het Licht uit. Het Licht komt tevoorschijn en de vrouwlijke wederhelft van Jaldabaoth wordt direct verliefd op hem. Maar het Licht kan zich niet binden met de duisternis. (Er is hier een parallel te trekken met de Griekse mythe van Hades en Persephone.)
de Schepping[]
In de Oorsprong van de Wereld staat een scheppingsverhaal dat veel parallellen vertoont met het scheppingsverhaal uit Genesis. Er is wel een groot verschil: het plukken van de vrucht van de Boom van het Inzicht in Goed en Kwaad wordt als goed gezien. Nadat Eva ervan geplukt had gebeurde namelijk het volgende:
- Toen werd hun bewustzijn geopend:
- zodra ze namelijk gegeten hadden,
- verlichtte het licht der gnosis hen.
- Vervolgens bekleedden ze zich met schaamte
- omdat ze wisten dat ze naakt waren
- met betrekking tot de gnosis.
Bronnen, noten en/of referenties:
- J. Slavenburg & W.G. Glaudemans / Nag Hammadi geschriften 1 (Ankh-Hermes Deventer, 1994)
- J. Slavenburg & W.G. Glaudemans / Nag Hammadi geschriften 2 (Ankh-Hermes Deventer, 1995)
- Nederlands Bijbelgenootschap / Nieuwe Bijbelvertaling / 1951