Een conopeum, één van de kenmerken van een basiliek.
Een basilica is een eretitel voor een rooms-katholiek kerkgebouw met een uitzonderlijke betekenis. Dit kan zijn omdat de kerk een bijzondere historische betekenis heeft, omdat er een bijzonder reliek ligt, of omdat de kerk het centrum is van een bepaalde devotie of bedevaart. Deze eretitel wordt door de paus toegekend.
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen verschillende basilieken. Zo zijn er een basilieken met de titel basilica maior en die met de titel basilica minor. Onder die laatste groep vallen ook de zogenaamde Patriarchale basilicae minores. Verreweg de meeste basilieken vallen onder de groep basilica minor, zo'n 1500 wereldwijd.
Inhoud
Basiliek als eretitel[]
Heden ten dage krijgt een rooms-katholieke kerk de benaming basiliek als eretitel, bijvoorbeeld voor een bekend bedevaartsoord of voor een kerk met een bijzonder verleden of een bijzondere functie of betekenis. Dit gebeurt bij besluit van het Vaticaan. Als kenmerk van deze eretitel wordt de kerk dan voorzien van conopeum en tintinnabulum. Deze symbolische kenmerken worden op het priesterkoor geplaatst. Men onderscheidt twee soorten basilieken: de basilica major (grote basiliek) en de basilica minor (kleine basiliek).
Basilica major[]
De titel Basilica Major is voorbehouden aan vier Romeinse kerken. Sinds een besluit van Benedictus XVI uit 2006 worden deze tegenwoordig ook wel pauselijke basilieken genoemd:
- Sint-Pieterskerk
- Sint-Jan van Lateranen, de aartsbasiliek
- Heilige Maria de Meerdere
- Sint-Paulus buiten de Muren
Basilica minor[]
Alle overige basilieken (ongeveer 1500 wereldwijd) zijn basilica minor. Ze zijn te herkennen aan het conopeum en tintinnabulum (baldakijn en klokje), die aan weerszijden van het hoofdaltaar zijn geplaatst. Voor de titel is vereist dat de kerk een zekere historische betekenis heeft of een belangrijke relikwie bezit en daarnaast een centrum vormt voor pastorale werken en liturgie binnen een bisdom.[1]
Patriarchale basilicae minores[]
Binnen de basilica minor hebben sommige basilieken een patriarchale status.
- Sint-Laurens buiten de Muren in Rome
- Sint-Franciscusbasiliek in Assisië
- Onze-Lieve-Vrouw-ter-Engelen in (Portiuncula) (bij Assisië)
- Sint-Antoniusbasiliek in Padua
- Basilica della Casa Santa in Loreto
- Basiliek van San Marco in Venetië
Niet-patriarchale basilicae minores[]
Alle overige basilieken zijn basilicae zonder patriarchale status. Sommige van deze basilieken zijn tevens kathedraal. Ook zijn er heiligdommen en bedevaartskerken bij.
Nederland[]
Nederland telt 22 basilieken.
| Basiliek | Plaats | Bouwjaar | Jaar van verheffing | Reden van verheffing | Afbeelding |
|---|---|---|---|---|---|
| Basiliek van de H.H. Agatha en Barbara | Oudenbosch | 1867-1880 | 1912 | 120x999px | |
| Sint-Amelbergabasiliek | Susteren | vanaf 714 | 2007 | Zevenjaarlijkse heiligdomsvaart | 120x999px |
| Kathedrale Basiliek Sint Bavo | Haarlem | 1895-1930 | 1948 | 120x999px | |
| Sint-Georgiusbasiliek | Almelo | 1900-1902 | 2009 | 120x999px | |
| Sint-Jansbasiliek | Laren | 1924 | 1937 | Sint-Jansprocessie | 120x999px |
| Sint-Jansbasiliek | Oosterhout | vanaf 1277 | 1977 | 120x999px | |
| Sint-Janskathedraal | Den Bosch | vanaf 1220 | 1929 | Zoete Moeder | 
|
| Basiliek van de Heilige Kruisverheffing | Raalte | 1891-1892 | 1992 | 120x999px | |
| Sint-Lambertusbasiliek | Hengelo | 1890 | 1998 | 120x999px | |
| Sint Liduinabasiliek | Schiedam | 1878-1881 | 1990 | Liduina van Schiedam | 120x999px |
| Sint-Nicolaasbasiliek | IJsselstein | 1885-1887 | 1972 | Onze Lieve Vrouw van Eiteren | 120x999px |
| Basiliek van Onze-Lieve-Vrouw van het Heilig Hart | Sittard | 1875-1877 | 1883 | Bedevaartskerk en devotie van Onze Lieve Vrouw van het Heilig Hart | 120x999px |
| Basiliek van Onze-Lieve-Vrouw-Tenhemelopneming | Maastricht | vanaf de vijfde eeuw | 1933 | 120x999px | |
| Basiliek van Onze-Lieve-Vrouw-Tenhemelopneming | Zwolle | 1394-1399 | 1999 | Verering Thomas_a_Kempis | 
|
| Sint-Pancratiusbasiliek | Tubbergen | 1576 | 2000 | ||
| Sint-Petrusbasiliek | Boxmeer | vanaf 10e eeuw | 1999 | Heilig Bloedwonder en bijbehorende jaarlijkse processie | 120x999px |
| Sint-Plechelmusbasiliek | Oldenzaal | vanaf de 8e eeuw | 1950 | Verering Sint Plechelmus | 120x999px |
| Basiliek van het Heilig Sacrament | Meerssen | 14e eeuw | 1938 | Eucharistisch wonder en brandwonder | 120x999px |
| Sint-Servaasbasiliek | Maastricht | vanaf 384 | 1985 | 120x999px | |
| Sint-Walburgisbasiliek | Arnhem | 1375 | 1964 | 120x999px | |
| Sint-Willibrordusbasiliek | Hulst | vanaf de 10e eeuw | 1930 | 120x999px | |
| Basiliek van de H.H. Wiro, Plechelmus en Otgerus | Sint Odiliënberg | vanaf de 8e eeuw | 1977 | 120x999px |
België[]
België telt officieel 27 basilieken, met name:
| Basiliek | Plaats | Bouwjaar | Jaar van verheffing | Reden van verheffing | Afbeelding |
|---|---|---|---|---|---|
| Sint-Andriesbasiliek (Benedictijner-abdij van Zevenkerken) | Sint-Andries | vanaf 1100 | 1952 | 120x999px | |
| Heilig-Bloedbasiliek | Brugge | 1134-1157 | 1923 | Heilig Bloed-bedevaartsoord | 120x999px |
| Basiliek van het Heilig Hart te Berchem | Berchem | 1875 | 1878 | 120x999px | |
| Basiliek van het Heilig Hart te Koekelberg | Koekelberg | 1905-1970 | 1952 | 120x999px | |
| Sint-Maartensbasiliek | Luik | vanaf 965 | 1886 | 120x999px | |
| Sint-Martinusbasiliek | Halle | vanaf 727 | 1946 | Onze Lieve Vrouw van Halle bedevaartsoord | 120x999px |
| Sint-Maternusbasiliek | Walcourt | vanaf 922 | 1950 | Onze-Lieve-Vrouw van Walcourt | 120x999px |
| Basiliek van Onze-Lieve-Vrouw van Basse-Wavre | Waver | vanaf 16e eeuw | 1999 | ||
| Basiliek van Onze-Lieve-Vrouw van Chèvremont | Vaux-sous-Chèvremont | 1928 | Notre-Dame du Château-Neuf-bedevaartsoord | ||
| Basiliek van Onze-Lieve-Vrouwe van Dadizele | Dadizele | 1882 | Onze-Lieve-Vrouwe Onbevlekt Ontvangen-bedevaartsoord | 120x999px | |
| Basiliek van Onze-Lieve Vrouw van Godsdal (Cisterciënzer-abdij van Godsdal) | Aubel | vanaf 1216 | 1946 | 120x999px | |
| Basiliek van Onze-Lieve-Vrouw van Goede Bijstand | Bon-Secours | 1910 | Notre-Dame du chêne-entre-deux-bois-bedevaartsoord | 120x999px | |
| Basiliek van Onze-Lieve-Vrouw van Goede Hoop (Premonstratenzer-abdij van Notre-Dame de Bonne-Espérance) | Vellereille-les-Brayeux | 1957 | 120x999px | ||
| Basiliek van Onze-Lieve-Vrouw van Hanswijk | Mechelen | 1663-1681 | 1987 | 120x999px | |
| Basiliek van Onze-Lieve-Vrouw van Kortenbos | Kortenbos | vanaf 1639 | 1936 | bedevaartsoord | 120x999px |
| Onze-Lieve-Vrouw-van-Lourdesbasiliek[2] | Edegem | 1931-1933 | 2008 | 120x999px | |
| Basiliek van Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes | Oostakker | 1875-1877 | 1924 | Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes-bedevaartsoord | 120x999px |
| Basiliek van Onze-Lieve-Vrouw van Orval (Cisterciënzer-abdij Notre-Dame d'Orval) | Villers-devant-Orval | 1132 | 1939 | 120x999px | |
| Basiliek van Onze-Lieve-Vrouw van Scherpenheuvel | Scherpenheuvel | 1627 | 1922 | bedevaartsoord | 120x999px |
| Basiliek van Onze-Lieve-Vrouw van Tongeren | Tongeren | vanaf 1240 | 1927 | 120x999px | |
| Basiliek van Onze-Lieve-Vrouw van Tongre | Tongre-Notre-Dame | vanaf 1081 | 1927 | 120x999px | |
| Basiliek van Onze-Lieve-Vrouw van Troost | Vilvoorde | 1641-1643 | 2006 | ||
| Sint-Petrus en Sint-Paulusbasiliek | Saint-Hubert | vanaf 1064 | 1927 | Heilige Hubertus-bedevaartsoord | 120x999px |
| Sint-Pieter en Paulusbasiliek (Benedictijner-Sint-Pieter en Sint-Paulusabdij) | Dendermonde | 1902 | 1939 | 120x999px | |
| Sint-Salvatorskathedraal | Brugge | vanaf 9e eeuw | 1921 | 120x999px | |
| Sint-Servaasbasiliek (Premonstratenzer-abdij van Grimbergen) | Grimbergen | vanaf 1660 | 1999 | 120x999px | |
| Virga Jessebasiliek | Hasselt | vanaf 1334 | 1998 | bedevaartsoord | 120x999px |
Europa[]
Duitsland[]
- St. Anna, Altötting
- Basilika Aufnahme Mariens in den Himmel, Kevelaer (verheven in 1923)
- St. Ursula, Keulen
- St. Kunibert, Keulen
- St. Severin, Keulen
- St. Gereon, Keulen
- St. Aposteln, Keulen
- St. Maria im Kapitol, Keulen
Frankrijk[]
- Albert: Basiliek Notre-Dame de Brebières
- Amiens: Notre-Dame van Amiens
- Avioth: Notre Dame d'Avioth
- Chartres: Kathedraal van Chartres (sinds 29 januari 1908)
- Domrémy-la-Pucelle: Basiliek van Bois-Chenu (sinds 4 mei 1939)
- Lourdes: Basiliek van Sint-Pius X, Rozenkransbasiliek, Basiliek van de Onbevlekte Ontvangenis
- Lyon: Notre-Dame de Fourvière
- Marseille: Cathédrale de la Major de Marseille (sinds 1896)
- Parijs: Notre-Dame (sinds 27 februari 1805)
- Parijs: Sacré-Coeur
- Saint-Denis: Kathedraal van Saint-Denis
- Saint-Nicolas-de-Port: Basiliek van Saint-Nicolas-de-Port (sinds 1950)
- Vézelay: Basiliek van Vézelay
Italië[]
- Aquileia: Basiliek van Aquileia
- Assisi: Sint-Franciscusbasiliek
- Bari: Basiliek van Sint-Nicolaas
- Florence:
- Santa Croce
- Sint-Laurensbasiliek
- Santa Maria Novella
- Santa Maria del Carmine
- Santa Maria del Fiore
- San Miniato al Monte
- Loreto: Basiliek van het Heilig Huis
- Lucca: Basiliek van San Frediano
- Milaan: Sint-Laurensbasiliek
- Padua: Basilica di Sant'Antonio
- Ravenna:
- Basiliek van Sant'Apollinare Nuovo
- Basiliek van San Vitale
- Rome (zie ook Vatikaanstad):
- Sint-Pietersbasiliek (Sint Pietersbasiliek)
- San_Clemente_(basiliek) (San Clemente)
- Sint-Jan van Lateranen (San Giovanni in Laterano)
- Basiliek van Maria de Meerdere (Santa Maria Maggiore)
- Sint-Paulus buiten de Muren (San Paolo fuori le mura)
- San_Lorenzo_fuori_le_mura (Sint Laurens buiten de muren)
- Santa Croce in Gerusalemme (Heilig Kruis in Jerusalem, Engelstalige link: [1])
- Siena: Sint-Dominicusbasiliek
- Venetië:
- Basilica dei SS. Giovanni e Paolo
- Basilica di San Marco
- Basiliek van Santa Maria della Salute
- Basilica di Santa Maria Gloriosa dei Frari
Luxemburg[]
Luxemburg telt één basiliek, met name:
- Echternach: Sint-Willibrordusbasiliek (sedert 1939)
Afrika[]
| Land | Plaats | Basiliek | Jaar van verheffing | Foto |
|---|---|---|---|---|
| Algerije | Algiers | Basiliek van Onze Lieve Vrouw van Afrifa | 1875 | 100px |
| Algerije | Annaba | Basiliek van Sint Augustinus | 1914 | 100px |
| Benin | Ouidah | Basiliek van de Onbevlekte Ontvangenis | 1989 | 100px |
| Egypte | Caïro | Basiliek van de Heilige Theresia van het Kind Jezus (Caïro) | 1972 | |
| Egypte | Caïro | Kathedraal van Onze Lieve Vrouw van Fatima[3] | 1993 | |
| Ghana | Kumasi | Kathedrale Basiliek van Sint Petrus | 2004 | |
| Ghana | Navrongo | Kathedrale Basiliek van Onze Lieve Vrouw van de Zeven Smarten | 2006 | |
| Ivoorkust | Yamoussoukro | Basiliek van Onze Lieve Vrouw van de Vrede | 1990 | 100px |
| Kameroen | Yaoundé | Basiliek van Maria Koningin der Apostelen | 2006 | |
| Kenia | Nairobi | Kathedrale Basiliek van de Heilige Familie | 1904 | |
| Nigeria | Onitsha | Kathedrale Basiliek van de Allerheiligste Triniteit | 2007 | |
| Oeganda | Lodonga | Basiliek van de Heilige Maagd Maria | 1961 | |
| Oeganda | Namugongo | Basiliek van de Martelaren van Oeganda | 1993 | |
| Rwanda | Kabgayi | Kathedrale Basiliek van Onze Lieve Vrouw (Kabgayi) | 1992 | |
| Senegal | Poponguine | Basiliek van Onze Lieve Vrouw van de Verlossing | 1991 | |
| Tunesië | Carthago | Kathedraal van de Heilige Lodewijk | 1918 | 100px |
Azië[]
| Land | Plaats | Basiliek | Jaar van verheffing | Afbeelding |
|---|---|---|---|---|
| China | Sjanghai | Basiliek van O.L.V. Hulp van Christenen (She Shan Basiliek) | 1942 | 100px |
| Filipijnen | Manilla | Basiliek van de Black Nazarene, Quiapo (Quiapo Church) | 1987 | 100px |
| Filipijnen | Manilla | Kathedrale Basiliek van de Onbevlekte Ontvangenis | 1958 | 100px |
| Filipijnen | Malolos | Kathedrale Basiliek van de Onbevlekte Ontvangenis | ||
| Filipijnen | Manilla | Basiliek van St Lorenzo Ruiz, Binondo (Binondo Church) | 1992 | 100px |
| Filipijnen | Manilla | Basilica Minore de San Sebastian (Sint Sebastiaanbasiliek) | 1891 [4] | 100px |
| Filipijnen | Cebu City | Basilica Minore del Santo Niño | 100px | |
| Filipijnen | Naga City | Basiliek van Onze Lieve Vrouwe van Peñafrancia | 1985 | 100px |
| Filipijnen | Piat | Basiliek van Onze Lieve Vrouwe van Piat | 1997 | |
| Filipijnen | Taal | Basiliek van Sint Maarten van Tours | 1948 | 100px |
| Filipijnen | Tayabas City | Basiliek van Sint Michael de Aartsengel | 1988 | 100px |
| India | Bandel | Basiliek van Onze Lieve Vrouwe van de Rozenkrans | 1988 | |
| India | Bangalore | St Maria's Basiliek, Shivajinagar | 1973 | |
| India | Chennai | Basiliek van de National Shrine van St Thomas, Santhome (San Thome Church) | 1956 | 100px |
| India | Goa Velha | Basiliek van Bom Jesus | 1946 | 100px |
| India | Kochi | St Maria's Metropolitan MajorArchCadedral Basiliek, Ernakulam | 1974 | |
| India | Kochi | St George's Basiliek,Angamaly,Ernakulam | 2009 | |
| India | Kochi | Holy Cross Cadedral Basiliek | 1984 | 100px |
| India | Kochi | National Shrine Basiliek van Onze Lieve Vrouwe van Ransom, Vallarpadam | 2004 | 100px |
| India | Mumbai | Basiliek van Onze Lieve Vrouwe van de Mount, Bandra (Mount Maria Church) | 1954 | 100px |
| India | Ranchi | Basiliek van de Divine Moderhood van Onze Lieve Vrouwe, Raja Ulhatu | 2004 | |
| India | Sardhana | Basiliek van Onze Lieve Vrouwe van Graces | 1961 | |
| India | Thiruvaiyaru | Basiliek van Onze Lieve Vrouwe van Lourdes, Poondi (Poondi Madha Basiliek) | 1999 | |
| India | Thiruvananthapuram | Pro-Cadedral van St Maria Queen van Peace | 2008 | |
| India | Thoothukudi | Onze Lieve Vrouwe van Snows Shrine Basiliek | 1982 | |
| India | Thrissur | Basiliek van Onze Lieve Vrouwe van Dolours | 1992 | |
| India | Tiruchirapalli | Basiliek van de Heilige Verlosser | 2006 | |
| India | Velankanni | Basiliek van Onze Lieve Vrouwe van Good Health | 1962 | 100px |
| Israël | Haifa | Basiliek van Onze Lieve Vrouwe, Star van de Sea, Stella Maris Carmelite Monastery | 1839 | 100px |
| Israël | Jeruzalem | Heilig Grafkerk | 100px | |
| Israël | Jeruzalem | Kerk van Alle Naties | 100px | |
| Israël | Jeruzalem | Basiliek van St Stephen | 1903 | 100px |
| Israël | Jeruzalem | Sint Annakerk | 1954 | 100px |
| Israël | Jeruzalem | Basiliek van de Dormition van de Virgin Maria, Hagia Maria Sion Abbey | 1957 | 100px |
| Israël | Lager Galilea | Basiliek van de Transfiguratie, Tabor | 100px | |
| Israël | Mateh Yehuda | Church van Emmaus (House van St Cleophas) | 1919 | 100px |
| Israël | Nazareth | Basiliek van de Aankondiging | 100px | |
| Sri Lanka | Tewatta | Basiliek van Onze Lieve Vrouwe van Lanka | 1973 | |
| Taiwan | Kaohsiung | Kathedrale Basiliek van de Heilige Rozenkrans | 1995 | 100px |
| Taiwan | Wanluan | Basiliek van de Onbevlekte Ontvangenis, Wanchin | 1984 | |
| Vietnam | Ho Chi Minhstad | Kathedrale Basiliek van de Onbevlekte Ontvangenis | 1962 | 100px |
| Vietnam | La Vang | Basiliek van Onze Lieve Vrouwe van La Vang | 1961 | |
| Vietnam | Nam Định | Basiliek van Phú Nhai | 2008 |
Oceanië[]
Noord Amerika[]
Mexico[]
- Mexico-Stad: Basiliek van Guadeloupe
Verenigde Staten van Amerika[]
- Newark (New Jersey): Kathedrale Basiliek van het Heilig Hart (verheven op 22 december 1995)
Zuid Amerika[]
Ecuador[]
- Basílica del Voto Nacional, Quito
Peru[]
- Lima:
- Kathedrale Basiliek
- Minor Basilica de Nuestra Señora de la Merced
- Minor Basilica de Nuestra Señora del Rosario
- Minor Basilica de San Francisco
- Minor Basilica de Santa Rosa de Lima
- Minor Basilica de María Auxiliadora
- Cuzco
- Kathedrale Basiliek
- Basilica de Nuestra Señora de las Mercedes
- Arequipa: Kathedrale Basiliek
- Ayacucho: Kathedrale Basiliek
- Trujillo: Kathedrale Basiliek
- Puno: Kathedrale Basiliek
Zie ook[]
Bronnen, noten en/of referenties:
- ↑ Winkler Prins Encyclopedie, 2007, basiliek [religie]
- ↑ "Onze-Lieve-Vrouw-van-Lourdeskerk Edegem nu ook officieel basiliek" (KerkNet, 5 december 2008); "Onze Lieve Vrouwkerk Edegem wordt basiliek" (Gazet van Antwerpen, 5 december 2008); "Edegem heeft nu officieel een basiliek" (Het Nieuwsblad Online, 5 december 2008); "Onze-Lieve-Vrouw-van-Lourdeskerk heet nu officieel 'Basiliek'" (CD&V Edegem, 7 december 2008).
- ↑ Chaldeeuws-katholieke_Kerk
- ↑ de enige geheel stalen kerk in Azië
Externe link[]
fr:Liste de basiliques catholiques zh:天主教宗座圣殿列表
