Groene kazuifel uit de Sint-Gertrudiskerk te Maarheeze
Gotisch model
Ontwikkeling van de kazuifel
Paus Benedictus in kazuifel
Een Romeinse kazuifel
Een kazuifel is een mouwloos opperkleed dat gedragen wordt door de priester als hij de mis opdraagt.
Het woord "kazuifel" komt van het Latijnse woord "casula," dat "huisje" betekent.
De kazuifel draagt de priester over de andere liturgische kleding (albe, stola en cingel) heen. Het phelonion is het equivalente gewaad in het Oosters christendom.
Een kazuifel wordt vaak samen met stola, manipel, bursa en kelkvelum aangekocht.
Liturgische kleuren[]
Er zijn verschillende kleuren kazuifels en de kleur van de stola, manipel, bursa en kelkvelum zijn dezelfde als deze van de kazuifel. De kleur wordt bepaald aan de hand van de kalender van het kerkelijk jaar:
- Groen wordt gedragen in de tijd door het jaar. Het is de kleur van de hoop.
- Rood wordt gedragen op feestdagen van de Heilige Geest, bijvoorbeeld Pinksteren, op Goede Vrijdag en op feestdagen van martelaren (bloed), bijvoorbeeld op tweede kerstdag (26 december): St.-Stefanus.
- Paars wordt gedragen in tijden van boete: de vastentijd en de advent. Ook wordt paars tijdens uitvaarten gedragen.
- Wit is van alle andere (hoog)feesten. Bij Mariafeesten worden witte kazuifels met blauwe accenten gedragen, daar blauw geen liturgische kleur is.
- Goud kan vooral met Pasen worden gedragen als vervanging van wit, om een extra feestelijk tintje te geven.
- Roze kan daar waar dit gebruikelijk is worden gedragen op de derde zondag van de advent, Gaudete en de vierde zondag van de veertigdagentijd, Laetare. Roze is een mengsel van wit en paars en de priester kan deze kleur kazuifel dragen om (in het midden van een boetetijd) te kunnen laten zien, dat het paars binnenkort wit zal worden. Omdat een kazuifel die slechts twee dagen per jaar wordt gedragen voor veel parochies te kostbaar is, wordt roze niet overal gedragen.
- Zwart is enigszins in onbruik geraakt maar wordt (door jongere priesters) steeds vaker gedragen tijdens uitvaarten en op Allerzielen. Het is de kleur van rouw.
Modellen[]
De kazuifel heeft in de loop der jaren sinds de twaalfde eeuw een zekere ontwikkeling ondergaan (zie afbeelding hiernaast). In het begin bestond hij uit een volmaakte cirkel van stof met een halsopening in het midden, later werd hij steeds kleiner en stijver, maar met meer borduurwerk. Deze ontwikkeling begon met het "klokmodel" en eindigde met het "Romeinse model" (in het klerikaal dialect ook wel "vioolkist" of "plank" genoemd). Tegenwoordig worden er in Nederland weer vooral gotische modellen gedragen en soms zelfs klokmodellen. De versiering en het materiaal van de moderne modellen kazuifels zijn echter modern en lijken niet op die van de Middeleeuwse kazuifels. Onder jonge priesters kent de "vioolkist" echter een bescheiden revival, in het bijzonder in de bisdommen beneden de grote rivieren.
br:Kazul cs:Ornát fi:Messukasukka fr:Chasuble hu:Miseruha id:Kasula io:Chazublo it:Casula ko:제의 la:Casula lv:Ornāts nn:Messehakel no:Messehagel pl:Ornat pt:Casula ru:Казула (облачение) sl:Mašni plašč sv:Mässhake sw:Kasula uk:Казула ur:چاسوبل