Aartsbisschoppen en bisschoppen In partibus infidelium was tot 1882 in de rooms-katholieke kerk de formele benaming van de titulaire bisschoppen. Deze Latijnse woorden betekenen "in het gebied der ongelovigen", zonder bisdom. De term werd meestal afgekort tot in partibus, IPI of IP.
Het gebruik van deze term is ontstaan in de periode dat bisschoppen uit hun bisdom werden verjaagd door kerkelijke twisten of 'heidense' (doorgaans: islamitische) veroveringen. De aanduiding werd dus gebruikt wanneer bisschoppen hun bisdom niet konden besturen. Vóór de Reformatie waren dit de niet-christelijke gebieden in bijvoorbeeld Klein-Azië, later werden er de niet-katholieke gebieden mee bedoeld, waarvan het bisdom Utrecht een voorbeeld was in de periode van de Hollandse Zending tussen 1592 en 1853. De eerste bisschoppen In partibus infidelium werden onder Paus Leo X benoemd. Onder Paus Pius V werd deze term voor het eerst op grote schaal gebruikt. Een bisschop in partibus infidelium had niet de rechtsmacht van de residerende diocesane bisschoppen die in hun bisdommen verblijven en deze ook besturen. De bisschop "IPI" had wèl wijdingsmacht[1].
De kardinaal-priesters, de secretarissen van de Romeinse congregaties (de "ministers" van de paus), apostolische vicarii in de missiegebieden, nuntii en de bisschoppen-coadjutores werden en worden ook nu nog in een dergelijke bisschopszetel benoemd. Kardinaal Johannes Willebrands was titulair bisschop van Mauriana in Mauretania Cæsariense[2]. Dit bisdom bestaat al sinds vele eeuwen alleen nog in naam.
In 1882 werd de aanduiding door een circulaire van de Congregatie voor de Propaganda Fide vervangen door titulair bisschop, maar het begrip wordt informeel nog wel gehanteerd. De correcte wijze om een dergelijke bisschop aan te duiden is nu "N.N. Archiepiscopus Corinthius in Achaiâ" of " N.N. titulair bisschop van Korinthe".
Maastricht[]
Soms gaat het anders: in 1970 werd emeritus-bisschop Petrus Moors van Roermond op eigen verzoek benoemd tot titulair bisschop van Maastricht, 's lands oudste bisschopszetel, waar de heilige Lambertus weliswaar van was verjaagd en te Luik was vermoord maar de stad was nooit opgenomen in de lijst van verlaten bisdommen. Maastricht bleef immers ook zonder een daar residerende bisschop meer dan duizend jaar een door en door katholieke stad; de Reformatie kreeg er geen voet aan de grond. De titulatuur in partibus infidelium was inmiddels geheel in onbruik.
Dat laatste was anders in de 19de eeuw. Prof. L.J. Rogier meldt in zijn Katholieke herleving hoe de toen nog alle 'i.p.i.-bisschoppen' over elkaar spraken in verwijzing naar hun verre zetels: zou 'Curium' (te weten: bisschop baron van Wijckerslooth, van Curium i.p.i.) dit wel goed vinden? Zou 'Gerra' (mgr. Zwijsen) hier geen moeite mee hebben? [3].
| Referenties |
fr:In partibus infidelium it:In partibus infidelium pt:In partibus infidelium