Bewegingen · Denominaties · Oecumene · Homilie/Preek · Gebed · Christelijke muziek · Kerkmuziek · Kerkgebouw · Liturgie · Kalender · Symboliek · Kunst · Kritiek
Paulus · Petrus · Kerkvaders · Heiligen · Constantijn · Athanasius · Augustinus · Anselmus · Aquino · Palamas · Wyclif · Luther · Calvijn · Wesley · Arius · Marcion van Sinope · Paus
Evangelie komt van het Griekse woord euangelion (εὐαγγέλιον) dat 'goede (blijde) boodschap' betekent. De term evangelie wordt vooral gebruikt in het christendom. Het Evangelie betreft daar het geheel aan geloofsverkondigingen, beschrijvingen en een evangelie één van de beschrijvingen van het leven van Jezus alsook in de verwante betekenis 'de heilbrengende boodschap van de Bijbel'. Bij dit laatste gaat het om de inhoud van de boodschap van Jezus en de theologische implicaties van zijn leven, sterven en opstanding voor de mensen. Het Arabische begrip indjil, dat in het Nederlands als evangelie wordt vertaald, verwijst in de islam naar één van de Heilige Boeken.
De term 'evangelie' wordt in overdrachtelijke zin ook wel gebruikt voor een boodschap waaraan een zekere onfeilbaarheid wordt toegedicht, bijvoorbeeld het gedachtegoed van een zekere filosoof.
In een kerk is de evangeliezijde de linkerkant van het koor. De rechterkant is de epistelzijde. In dit verband zijn ook de oude ambonen te beschouwen: stenen preekstoelen in oude kerkgebouwen aan weerszijden van het altaar, een aan de evangeliezijde en de ander aan de epistelzijde.
Nieuwe Testament[]
Het Nieuwe Testament van de Bijbel bevat vier evangeliën:
- Evangelie volgens Matteüs
- Evangelie volgens Marcus
- Evangelie volgens Lucas
- Evangelie volgens Johannes
In sommige christelijke kerken wordt elke dag van het jaar een lezing uit één van de evangeliën uitgevoerd. Kortweg wordt zo'n evangelielezing ook wel evangelie genoemd, hoewel het steeds slechts een klein stukje betreft uit één van de vier Bijbelse varianten. Afhankelijk van het jaar komen de evangelielezingen voornamelijk uit de beschrijvingen van Matteüs, Marcus of Lucas; men spreekt zodoende over het Matteüsjaar, Marcusjaar of Lucasjaar. Deze drie evangelisten worden vanwege de vele gelijkenissen ook de synoptici genoemd: overeenkomsten en verschillen worden in drie kolommen naast elkaar geplaatst; zo'n tabel heet synopsis. Uit het vierde evangelie, dat volgens Johannes, worden elk jaar enkele karakteristieke verhalen gelezen. Johannes' schrijfstijl is moeilijker te begrijpen doordat hij veel meer beeldspraak gebruikt dan de drie andere, eerder geschreven, synoptische evangeliën.
Een evangeliarium (of evangelistarium) is een manuscript of boek met de volledige teksten van de evangeliën. Een evangelistarium is in feite een pericopenboek, en bevat dan gedeelten die in de H. Mis op zon- en feestdagen worden voorgelezen.
Datering[]
| Evangelie | Adolf von Harnack (1851-1930) | Encyclopaedia Britannica (1899-1903) | John A. T. Robinson (1919-1983) | Werner Georg Kümmel (1905-1995) | Jean Carmignac (1914-1984) |
|---|---|---|---|---|---|
| Matteüs | 70 - 75 n. Chr. | 100 - 133 n. Chr. | 40 - 60+ n. Chr. | 80 - 100 n. Chr. | ca. 50 n. Chr. |
| Marcus | 65 - 70 n. Chr. | 70+ n. Chr. | 45 - 60 n. Chr. | ca. 70 n. Chr. | ca. 42 n. Chr. |
| Lucas | 79 - 93 n. Chr. | ca. 100 n. Chr. | 57 - 60+ n. Chr. | 70 - 90 n. Chr. | iets na 50 n. Chr. |
| Johannes | 80 - 110 n. Chr. | ca 100 n. Chr. | 40 - 65+ n. Chr. | 90 - 100 n. Chr. |
Verschillende evangeliën versus harmonisering[]
Vanaf het begin was men zich bewust van de verschillen tussen de evangeliën. Er waren bovendien talrijke versies in omloop. De vraag rees daardoor in welke mate men tot harmonisering van deze teksten moest komen. Op deze vraag werden twee antwoorden gegeven:
- De Kerk besloot ondanks de overeenkomsten tussen de verschillende evangeliën niet tot een harmonisering van de verschillende teksten over te gaan. De vroege Kerk heeft daarmee zich tegensprekende teksten bewaard, waarmee men zich openstelde voor een pluriform begrip van de Bijbel. Men kwam tot een canon, waarin alle gezaghebbende versies werden opgenomen: Canonvorming van het Nieuwe Testament.
- Andere stromingen, met name de gnostiek, tendeerden naar harmonisering van evangeliën om deze tot een lopend verhaal te maken. Tatianus harmoniseert de evangeliën tot een boek, de Diatessaron, om zich van al dan niet vermeende incoherenties te ontdoen. Ammonius van Alexandrië slaat aan het harmoniseren, terwijl Marcion het evangelie "zuivert". Omdat de God van het Oude Testament in de gnostiek een demiurg is, zuiverde Marcion het Lukas-evangelie van alle verwijzingen naar dat Oude Testament. Verder werd door hem het gehele Oude Testament geschrapt, net als de evangeliën van Marcus, Mattheus en Johannes.
- De rivaliserende evangelies op een rijtje:
Behalve de canonieke evangeliën zijn er enkele minder bekende apocriefe teksten bekend, die ook evangeliën genoemd worden:
- Evangelie van Thomas
- Evangelie van Maria Magdalena
- Evangelie van Judas
Evangelie en Bijbel[]
Evangelie en Bijbel zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. In het Nieuwe Testament is het woord in gebruik voor:
1. Gods belofte aan de mens (Lukas 3 : 18).
2. De vervulling van Gods belofte aan de mens (Matthëus 4 : 23).
3. De blijde boodschap. Jezus Christus is gestorven voor onze zonden, is begraven, en is opgewekt op de derde dag (1 Korinthiërs 15 : 3 - 4). Want God had de wereld zo lief dat hij zijn enige Zoon heeft gegeven, opdat iedereen die in hem gelooft niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft. God heeft zijn Zoon niet naar de wereld gestuurd om een oordeel over haar te vellen, maar om de wereld door hem te redden. Over wie in hem gelooft wordt geen oordeel uitgesproken, maar wie niet in hem gelooft is al veroordeeld, omdat hij niet wilde geloven in de naam van Gods enige Zoon (Johannes 3 : 16 - 18).
4. Een beschrijving van het leven van Jezus Christus. De vier evangeliën (evangelie naar Matthëus, evangelie naar Markus, evangelie naar Lukas en evangelie naar Johannes) zijn geschreven vanuit verschillende invalshoeken om voor verschillende doelgroepen het evangelie, de blijde boodschap, te verkondigen.
Indjil[]
 Zie indjil voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
In de islam ziet men het evangelie (indjil) als openbaringen van God aan Isa. De evangeliën uit het Nieuwe Testament worden samen ook wel gezien als één van de islamitische Heilige Boeken. Voor moslims zijn deze Bijbelboeken echter feitelijk onbruikbaar omdat zij menen dat de huidige tekst, in tegenstelling tot die van de Koran, in de loop der tijden vervalst is en niet meer voor zuivere openbaring van God kan doorgaan. In de 20e eeuw werd het Evangelie van Barnabas in sommige islamitische landen verspreid als het 'echte' evangelie van Jezus.
Sceptische visie[]
| Bestand:Vraagteken.svg | Er wordt getwijfeld aan de feitelijke juistheid van het volgende gedeelte Raadpleeg de bijbehorende overlegpagina voor meer informatie, en pas na controle desgewenst het artikel aan. |
Sinds de tijd van de Verlichting hebben Bijbelwetenschappers veel historisch-kritisch onderzoek verricht naar de evangeliën. Bijbelexegeet professor Peter Schmidt van de faculteit Godgeleerdheid van de Katholieke Universiteit Leuven concludeert in een overzichtsartikel op de website van SKEPP dat gedurende de laatste twee eeuwen de nieuwtestamentische exegese een aantal inzichten heeft ontwikkeld:
- alle evangeliën werden in het Grieks geschreven, tussen ca. 70 en ca. 100;
- geen van de vier canonische evangelisten was een ooggetuige van de feiten;
- de evangeliën bevatten een zekere hoeveelheid aan biografisch en historisch materiaal, maar kunnen niet beschouwd worden als verslaggeving, biografie of memoires;
- evangeliën zijn boeken van geloofsverkondiging. Zij vormen een literair genre sui generis, een complexe mengeling van overgeleverde herinneringen, symbolisch-religieuze interpretatie en literair-theologische constructie.
Volgens Schmidt kunnen deze gegevens vandaag bogen op een grote consensus onder 'de auteurs van de hedendaagse queeste'.
Externe links[]
- De evangeliën in diverse Bijbelvertalingen
- Enkele evangeliën in kolommen naast elkaar (Marcus, Mattheus, Lucas, Johannes, Thomas, Maria
ar:الإنجيل arc:ܐܘܢܓܠܝܘܢ az:İncil be:Евангелле be-x-old:Дабравесьце bg:Евангелие br:Aviel bs:Evanđelje ca:Evangeli cs:Evangelium cu:Благовѣствова́ниѥ cy:Efengyl da:Evangelium el:Ευαγγέλιο eo:Evangelio et:Evangeelium eu:Ebanjelio fa:انجیل fi:Evankeliumit fo:Evangelium fr:Évangile fur:Vanzeli fy:Evangeelje got:𐌰𐌹𐍅𐌰𐌲𐌲𐌴𐌻𐌾𐍉 he:בשורות hr:Evanđelje hsb:Ewangelij ht:Levanjil hu:Evangélium ia:Evangelio id:Injil io:Evangelio it:Vangelo ja:福音書 jv:Injil ka:სახარება ko:복음서 la:Evangelium lb:Evangelium li:Evangelie lmo:Vangél ln:Nsango Malámu lt:Evangelija lv:Evaņģēlijs mk:Евангелие mzn:ئهنجیل nds:Evangelium nn:Evangelium no:Evangeliene nrm:Évaungùile pl:Ewangelia ps:انجيل pt:Evangelho ro:Evanghelie ru:Евангелие sc:Vangelu scn:Vanceli sh:Evanđelje simple:Gospel sl:Evangelij so:Injiil sq:Ungjilli sr:Јеванђеље sv:Evangelium (bok) sw:Injili ta:நற்செய்திகள் te:సువార్త th:พระวรสาร tl:Ebanghelyo tr:İncil uk:Євангеліє ur:انجیل vi:Sách Phúc Âm wa:Evandjîle yo:Ìhìnrere zh:四福音书