Elementen zijn de stoffen of krachten waartoe volgens oude religies alles op aarde te herleiden is.
Hindoeïstische filosofie[]
In de Indiase filosofie en mythologie worden vijf oerelementen erkend als Tattva (dat wat gegeven is):
- Vayu/Pavana (Lucht of wind)
- Apa/Jala (Water)
- Akasha (Ether/ruimte)
- Agni/Tejas (Vuur)
- Prithvi/Bhumi (Aarde)
Boeddhisme: vier fysieke elementen[]
De Boeddha stelde dat de fysieke wereld bestaat uit de volgende vier basis-elementen (Mahābhūta):
- Aarde (staat voor hardheid/ zachtheid ruwheid/ gladheid zwaarte/lichtheid)
- Water (staat voor cohesie/adhesie en attractie)
- Vuur (staat voor warmte en koude)
- Wind (staat voor duwen/ repulsie/ steunen/ bewegen)
Hiervan afgeleid zijn de 4 secundaire elementen
- zichtbare vorm (rūpa), geur (gandha), smaak en voedingswaarde (oja).
Elke kleinste fysieke eenheid (kalapa) heeft ten minste de bovenstaande acht kenmerken of aspecten.
Inherent aan alle fysieke verschijnselen zijn de drie karakteristieken:
- vergankelijkheid,leegte en onpersoonlijkheid.
De ontwikkeling van het onderscheid in materie tot deze elementen in het eigen en andere lichamen is een van de laatste fase in de ontwikkeling van intuitieve inzichtskennis.
zie verder: Vier Elementen (boeddhisme)
Griekse oudheid: vier of vijf elementen[]
De Griekse wijsgeer Empedocles (ca. 490-430 v.Chr.) was een der eersten die de theorie verkondigde dat alle stoffen waren opgebouwd uit vier elementen. Later meende men dat de vier lichaamssappen (Humores) van Hippocrates hiermee overeenstemden, namelijk bloed (Latijn sanguis) met vuur, gele gal (Grieks cholos) met lucht, slijm (Grieks phlegma) met water, zwarte gal (Grieks melancholos) met aarde. Deze leer heeft standgehouden, totdat in de tweede helft van de 18e eeuw het chemisch elementbegrip ontstond.
Als aardse elementen gelden in de Westerse wereld (afgeleid uit deze Griekse filosofie):
- Water
- Aarde
- Lucht
- Vuur
In de Griekse filosofie was er echter ook sprake van een vijfde element. Dit vijfde element ether was echter geen aards element maar zorgde voor de beweging van de hemellichamen.
De Grieken waren er van overtuigd dat alles was opgebouwd uit deze elementen. De elementen streefden elk een plaats in het universum na. Aarde was het zwaarste element en zat dus ook het laagst. Water was het element dat naar een evenwicht streefde dat net boven dat van de Aarde gelegen was. Lucht had een evenwichtsplaats die zich daar weer boven vond. Vuur, streefde naar een nog hogere evenwichtsplaats en dit kwam tot uiting door het stijgen van de vlammen.
De ether daarentegen kon door een sterveling nooit bereikt worden. Deze was voorbestemd voor de goden (zie de Griekse god Aether).
Chinese astrologie: vijf elementen[]
Volgens de Chinese astrologie gelden als vijf elementen:
- Hout, gerelateerd aan: het oosten, de kleuren blauw en groen en de planeet Jupiter.
- Vuur, gerelateerd aan: het zuiden, de kleur rood en de planeet Mars.
- Aarde, gerelateerd aan: het midden, de kleuren bruin en geel en de planeet Saturnus.
- Metaal, gerelateerd aan: het westen, de kleur wit en de planeet Venus.
- Water, gerelateerd aan: het noorden, de kleur zwart en de planeet Mercurius.
Naast de Chinese dierenriem van 12 tekens wordt aan elk jaar één van deze elementen toegekend, waardoor een cyclus van 60 jaar ontstaat.
Trivia[]
- Dralion, een show van Cirque du Soleil, gaat over de 4 elementen Water, Aarde, Lucht en Vuur.
- Er bestaat een Franse sciencefiction speelfilm The Fifth Element (1997, met Bruce Willis en Milla Jovovich) waarin het vijfde element wordt gezocht om een botsing van de Aarde met een meteoor af te wenden.
- Er is een tekenfilmserie genaamd Avatar, waarin zogenaamde "Benders" de elementen kunnen besturen. Er is alleen maar een iemand die ze alle vier kan besturen: De Avatar.
|
Voor meer mediabestanden zie de categorie Flame van Wikimedia Commons. |
ar:عنصر تقليدي ca:Elements clàssics cs:Živel el:Τέσσερα στοιχεία eo:Klasikaj elementoj fa:عناصر چهارگانه fi:Klassiset alkuaineet fr:Quatre éléments gd:Ceithir dùil phrìomh-shamhlach he:ארבעת היסודות hu:Négy elem id:Elemen klasik io:Klasika elementi it:Elementi (filosofia) ja:四大元素 la:Elementa alchemica lt:Pradiniai elementai mwl:Quatro eilemientos no:Elementene pl:Żywioły pt:Quatro Elementos ro:Element clasic ru:Стихия (алхимия) sh:Osnovni elementi simple:Classical element sq:Katër elementet sv:Klassiska element th:ธาตุหลักทั้ง 4 ur:عناصر (طب) zh:四元素说