Een diaken getooid met paramenten. De band over de linker arm (Manipel) wordt in de nieuwe misorde niet meer gedragen
Het woord diaken komt van het Griekse woord diakonos (διακονος), dat dienaar betekent. De term is reeds in de Bijbel aan te treffen: de vroegste christelijke gemeenten hadden diakens (diakenen).
Katholieke Kerk en Oosters-Orthodoxie[]
Van oudsher was de wijding tot diaken één van de drie hogere wijdingen in de Rooms-katholieke Kerk.
Het Tweede Vaticaans Concilie heeft opnieuw voorzien in een permanent ambt van diaken voor gehuwde mannen van rijpere leeftijd. Paragraaf 29 van de Dogmatische Constitutie over de Kerk, Lumen Gentium handelt over deze hernieuwde vorm van diakenschap[1].
De diaken is krachtens zijn wijding onder meer bevoegd om in de Mis het evangelie te lezen en te preken, in de catechese het geloof uit te leggen, het sacrament van de doop toe te dienen en als kerkelijke getuige op te treden bij een Kerkelijk huwelijk. Ook kan een priester op de gewijde diaken een beroep doen om de H. Communie uit te delen.
De diakenwijding als stap in de aanloop naar het priesterschap is altijd blijven bestaan, ook in het Westen. Iemand die diaken is in afwachting van zijn priesterwijding wordt sinds het Tweede Vaticaans Concilie veelal ‘transeunt diaken' (overgangsdiaken) genoemd. Aan de diakenwijding ging voor 1967 de wijding tot subdiaken vooraf.
De dalmatiek is het liturgisch gewaad dat specifiek voorzien is voor de diaken. Onder de dalmatiek draagt de diaken de stola schuin over zijn schouder.
In de Orthodoxe Kerk en Oosters-katholieke Kerken wijkt de liturgische kleding van de diaken enigszins af. Ook is daar de gehuwde permanente diaken sinds onheuglijke tijden de norm. De liturgische en pastorale functies komen overeen met die in de Latijnse Kerk. In de Orthodoxe Kerk is het niet zo dat een diaken per definitie priester wordt. Veel diakens kiezen ervoor om hun hele leven lang diaken te blijven. Een diaken die ook monnik is wordt een hiërodiaken genoemd.
Protestantisme[]
In de protestantse kerken daarentegen is een diaken iemand die gaat over de kerkelijke armenzorg. Samen met de ouderlingen en voorganger (ook wel dominee genoemd) vormt hij/zij het dagelijks bestuur (de kerkenraad) van de kerk. [2]
Oorsprong[]
Het ambt van diaken is één van de gewijde ambten in de vroeg-christelijke Kerk. Het diakenambt is onder meer bedoeld om invulling te geven aan de christelijke barmhartigheid.
De instelling van het diaconaat staat in de Bijbel, in het boek der Handelingen van de Apostelen (hoofdstuk 6) beschreven. Omdat de hulp aan arme weduwen in de christengemeente in Jeruzalem niet goed verliep, en de apostelen daar zelf niet voldoende tijd voor hadden, besloot de christelijke gemeente, onder gebed tot God, zeven mannen te kiezen die de zorg voor de armen moesten vormgeven. Zij verzamelden middelen voor de armen en deelden die uit aan hen die dat nodig hadden. Dit is de eerste Schriftuurlijke vermelding van het diakenschap.
Als helpers van de bisschoppen van de vroege Kerk, ontvingen de mannen die uitgekozen waren om diaken te worden, de handoplegging. Deze ritus werd in de vroeg-christelijke Kerk gezien als een sacramentele handeling waaraan genade verbonden was.
Het diaconaat was niet uitsluitend gericht op de armenzorg en was niet in het laatst een functie die ook de Eucharistie en zielzorg betrof. Bovenal waren zij ook verkondigers van het Woord van het Evangelie. Vroege bronnen als de Didache en de H. Schrift zelf wijzen hierop.
Toen de Katholieke Kerk zich wereldwijd verbreidde, is overal het diakenambt verspreid. Ook veel Nederlandse kerken, gemeentes en parochies kennen vandaag de dag nog steeds diakens (diakenen).
Diaconie[]
Het college van diakenen in een plaatselijke Protestantse kerk wordt wel de diaconie genoemd. De diaconie verleent zijn ondersteuning zo veel mogelijk anoniem: de gevers weten niet wie de giften zullen ontvangen. Een diaken heeft daarom ambtsgeheim, hierdoor wordt de privacy van de ontvangers gewaarborgd. Door de komst van de sociale zekerheid in West-Europa is het werkterrein van diakenen veranderd, omdat hierdoor het aantal behoeftigen sterk afnam. Daarom ziet de diaconie tegenwoordig in veel gevallen niet alleen een taak in de plaatselijke gemeenten, maar ook wereldwijd: het werelddiaconaat. Hierbij steunen diaconieën in rijke landen de sociale taken van kerken in armere landen.
Naast het inzamelen en verantwoord besteden ziet de diaconie ook vaak een taak in de bewustmaking van de leden van hun maatschappelijke verantwoordelijkheid.
In de Katholieke Kerk wordt de diaconie meestal niet langer waargenomen door de gewijde diakens. Na het ophouden van de christenvervolgingen in het Romeinse Rijk (311) namen zowel de plaatselijke parochies als de opkomende vrouwelijke en mannelijke kloosterorden het werk van liefdadigheid over, terwijl de gewijde diakens zich als helpers van de bisschoppen steeds meer op de Eucharistie en de overige Sacramenten en de prediking richtten.
Zie ook[]
Externe links[]
- Basisnormen voor de vorming en Directorium voor de dienst en het leven van permanent diakens, Inleiding
- Directorium voor de dienst en het leven van permanent diakens (Directorium pro ministero et vita diaconorum permanentium)
- Basisnormen voor de vorming van permanent diakens (Ratio fundamentalis institutionis diaconorum permanentium)
- (en) Deacons, Catholic Encyclopedia, 1913
Bronnen
|
| Christendom (portaal) | |
|---|---|
|
Drie-eenheid: Vader ∙ Zoon ∙ Heilige Geest |
|
Voor meer mediabestanden zie de categorie Deacons van Wikimedia Commons. |
ar:شماس bg:Дякон ca:Diaca cs:Jáhen da:Diakon el:Διάκονος eo:Diakono fi:Diakoni fr:Diacre he:דיאקון hr:Đakon hu:Diakónus hy:Սարկավագ id:Diaken io:Diakono is:Djákni it:Diacono ja:輔祭 ka:დიაკვანი ko:부제 la:Diaconus li:Diake lt:Diakonas nn:Diakon no:Diakon pl:Diakon pt:Diácono ro:Diacon ru:Диакон sh:Đakon simple:Deacon sk:Diakon sl:Diakon sr:Ђакон sv:Diakon sw:Shemasi tl:Diyakono tr:Diyakoz uk:Дяк zh:执事