Afbeelding van Baäl
Baäl volgens Collin de Plancy's Dictionnaire infernal in 1862)
Overblijfselen van de tempel van Baäl in Palmyra
Overblijfselen van de tempel van Baäl in Palmyra
Baäl was in het antieke Midden-Oosten en dan vooral in Egypte en Fenicië een van de vele goden van de donder en de oorlog. Behalve oorlogsgod was hij ook god van de vruchtbaarheid. Baäl betekent in feite de Heer en wordt dan ook vaak gevolgd door een eigennaam. Het was de titel van de stadsvorst, aan wie het gezag in naam van de godheid werd verleend.
Vele soorten Baäls[]
Baäl was het Kanaänitisch en Fenicisch woord voor heer en in deze zin was een Baäl de koning onder de plaatselijke goden. Zo was er een Baäl Hadad, Baäl Melkart, Baäl Moloch, Baäl Beëlzebub, enz.. Vele steden en volkeren in het oude Kanaän hadden elk hun eigen streekgebonden Baäls, zo ook de Fenicische koloniën. In Ugarit heette hij bijvoorbeeld Hadad, maar deze werd ook gewoon met zijn titel van "Heer" Baäl genoemd. De koning van een stad kreeg zelf de titel van 'Baäl' toebedeeld voor de duur van zijn ambt. Oorspronkelijk kreeg hij dit van de vertegenwoordigster van de godin tijdens een speciale ceremonie, de hieros gamos of het rituele huwelijk. Hij was daarom de zoon/minnaar van de Godin, en werd in die hoedanigheid ook Tammuz genoemd. De Baäl van Ugarit, Hadad, was uitgegroeid tot de machtigste in het gebied, maar bleef onder El.[1]
Baälat was de term om de koningin aan te duiden, die door haar afkomst de nieuwe Baäl zijn macht verleende.
De godsdienst heeft zich waarschijnlijk ontwikkeld uit nog eerdere vruchtbaarheidsriten. Dit is nog af te leiden uit de aandacht die uitging naar vruchtbaarheid voor het land, het vee en de vrouw. Eerbare vrouwen werden geacht een tijdje dienst als tempelvrouw te doen in de tempel van Baäl of van de godin. Het geld dat ze hiermee verdienden werd aan de tempel geschonken. Deze dienstbaarheid aan de tempel eindigde als de vrouw voor het eerst zwanger werd en zo haar vruchtbaarheid bewezen had. Degenen die dit niet lukte waren vaak gedwongen hun hele leven in de tempel te blijven omdat ze geen man konden vinden die hen als vrouw wilde aannemen.[bron?] In oogsttijd werden er landbouwproducten en jongvee geofferd.
In het algemeen werd de god Baäl (die door de aardse Baäl, of stadsheer, werd vertegenwoordigd) als zoon van de hemelgod El gezien en was zijn moeder daarom Athirat. Zijn zus was Anat, die ook als zijn echtgenote werd gezien (vanaf 1000 v.Chr. was dat Ashtoreth), en Jammu en Motu zijn broers. Een van zijn epitheta was Wolkenrijder.
Jahweh als opvolger van Baäl[]
De 'jaloerse god' Jahweh heeft veel eigenschappen van zowel de oude Mesopotamische god El als Baäl. Teksten die werden opgegraven in Ugarit vertonen een stijl die dicht bij die van het Oude Testament staat. Het Ugaritisch lijkt zelf ook erg op het vroege Hebreeuws. De eigenschappen van Jahweh zijn die van El en Baäl samen. In hun ijver dit verband te ontkennen, verketterden de profeten van het Oude Testament Baäl als valse god en vijand.[2] Toch worden aspecten van Baäl weerspiegeld in Jahweh.[3]
Salomo keerde zich van het traditionele nomadische bestaan van de Israëlieten af en bouwde, tegen de aanvankelijke bezwaren van de profeten in,[4] de eerste joodse tempel. Deze was aanvankelijk niet alleen voor Jahweh bedoeld, ook andere goden werden er nog een hele tijd vereerd. Hij werd trouwens ingewijd met de bede: "Geef regen op het land, dat Gij Uw volk ten erfdeel geschonken hebt",[5] een toespeling op de eigenschappen van Baäl als regengod en god van de vruchtbaarheid.[6]
De beschrijving van de tempel zelf in de Bijbel is eerder fantastisch en mist architectonische precisie. Archeologische opgravingen elders in Palestina en Syrië tonen aan hoe tempels in die tijd naar oudere Kanaänietische voorbeelden gebouwd werden, zoals die van Baäl-Hadad in Hasor, die voor de tempel van Salomo als voorbeeld zou hebben gediend. Voor de bouw ervan deed hij beroep op ervaren geschoolde bouwmeesters, metselaars en kunstenaars uit Fenicië.
Baäl in de Bijbel[]
Baäl wordt veel in de Bijbel genoemd. De volgelingen van Baäl waren grote tegenstanders en bestrijders van de God van de Israëlieten en omgekeerd. Baäl, wat "meester", "eigenaar", of "echtgenoot" betekent, werd volgens hen aanbeden als mannelijke afgod. De aanbidding van Baäl werd dikwijls gekoppeld aan de godin Astarte, de vrouwelijke tegenhanger. Baäl werd beschouwd als regengod.
De aanbidding van Baäl ging niet alleen gepaard met de wellustige praktijken van vruchtbaarheidscultussen, maar ook praktijken als het offeren van kinderen. De aanbidders van Baäl aten ook de offers die gebracht werden aan de doden en sneden zichzelf met zwaarden en speren.
Izebel, de vrouw van Achab, de dochter van Etbaäl ("met Baäl") de koning van de Sidoniërs, was een toegewijd aanbidster en profetes van Baäl, die de aanbidding van Baäl in Israël nieuw leven inblies. Ze stelde zich vierkant tegenover de God van Israël en zijn profeten en werd bijzonder gehaat door Elia. Die organiseerde zelfs een militaire coup tegen haar. Elisa riep legeraanvoerder strijdwagenrijder Jehu van Israël tot koning uit in naam van 'de Heer' (Jahweh). De hele koninklijke familie (een 70tal) werd toen uitgemoord met Izebel aan kop. Diezelfde Jehu riep daarna de Baälpriesters en vereerders in hun tempel in Samaria bijeen "voor een offer", maar liet ze daarna allen afslachten en de tempel met de grond gelijk maken.
De cultus van Tammuz, die met die van Baäl samenhing, werd nog tot 720 v.Chr. vooral door vrouwen aangehangen. Tot afschuw van de profeet Ezechiel (8.14-15) werd door sommige Israëlieten - vooral door vrouwen - de dood van "De Tammuz" tot in de tempel van Jeruzalem jaarlijks nog beweend.
Mensenoffers[]
In crisistijden zouden ook mensenoffers aan de Baäl gegeven zijn. Dikwijls waren dat kinderen omdat men geacht werd het eerstgeborene te schenken aan de godheid om diens zegen af te smeken. Bekend is dat de Carthagers dit deden. Dit ging zo in zijn werk: het afgodsbeeld was meestal een grote holle metalen constructie (meestal van brons versierd met edele metalen) met beweegbare uitgestrekte armen. Onder in het beeld werd een groot vuur gestookt totdat de vlammen uit de opengesperde muil van het beeld sloegen. Het slachtoffer werd gebonden en in de uitgespreide handen van het beeld gelegd. Hierna werden de armen opgeheven totdat het slachtoffer vanzelf via de armen in de opengesperde muil rolde. De Romeinen en Grieken berichtten hierover met afschuw. Hoewel vaak gedacht is dat dit geen onpartijdige berichten waren, aangezien er in die tijd een hoge kindersterfte was. De opgravingen die wijzen naar Carthaagse kinderoffers, zouden ook massagraven kunnen zijn voor pasgeborenen die zijn gestorven. Immers, in Griekenland zijn ook soortgelijke opgravingen gedaan.[bron?]
Naamgeving[]
Fenicische en Punische namen als Hasdrubal en Hannibal bevatten ook een vorm van de naam Baäl: Bal; een andere variant van de naam Baäl is Bel.
De Baälcyclus[]
De opgravingen in Ugarit hebben kleitabletten opgeleverd waarop de Kanaänitische mythologie is terug te vinden, meer bepaald in de zogenaamde Baälcyclus. Dit is een van de voornaamste mythologische cyclussen die zijn bewaard gebleven. Het thema is hier vooral de strijd om de macht en de vruchtbaarheid.[7]
Literatuur[]
- Magnussen, M. 1978: Graven in Bijbelse Bodem - Archeologie van de landen van de Bijbel, Westland, Schoten, ISBN 9024670209
- Michaël Kerrigan, Alan Lothian, Piers Vitebsky, Midden-Oosterse Mythen, De eerste Heldendichten, Time-Life books BV, Amsterdam, 1998, ISBN 9053902147
Zie ook[]
- El-Gabaal
- Baalbek
Bronnen, noten en/of referenties:
|
Voor meer mediabestanden zie de categorie Baal van Wikimedia Commons. |
| Godheden en oerwezens in de Kanaänitische en Fenicische mythologie |
|---|
|
Kanaän: Anat · Anath · Arsay · Asherah · Asherat · Ashtoreth · Astaroth · Astarte · Athirat · Atirat · Baäl · Baälat · Dagan · Dagon · Dido · El · Keret · Kotharoth · Qetesh · Tammuzi Fenicië: Adon(is) · Anath · Asherah · Astarte · Baäl · Dagon · Dido · El · Eshmun · Hadad · Hammon · Jemshid · Kathirat · Kotar · Leviat(h)an · Mot · Melqart · Reshef · Shachar en Shalim · Shamash · Shapash · Tanit · Yam(m) |
| Godheden in de Egyptische mythologie |
|---|
|
Aker · Amaunet · Ammit · Amon · Amon-Re · Anat · Anhur · Anubis · Anuket · Apedemak · Apis · Apepi · Astarte · Atoem · Aton · Baäl · Baälat · Bastet · Bes · Benben · Benoe · Buchis · Chepri · Chnoem · Chons · Cobragodin · Geb · Hapi · Hapy · Harmachis · Hathor · Heh/et · Heket · Hesat · Hu · Horus · Imhotep · Isis · Kadesh · Kek/et · Khnum · Maät · Mandulis · Mentoe · Meskhenet · Min · Miysis · Mnevis · Moet · Naunet · Nefertem · Neith · Nekhbet · Nenu/t · Nephthys · Noen · Noet · Oog van Ra · Osiris · Ptah · Qudshu · Qetesh · Ra · Renpit · Reshef · Satet · Seker · Sekhmet · Selket · Serapis · Sesjat · Seth · Sjoe · Sobek · Sokaris · Sopdet · Tatenen · Taweret · Tefnut · Thoth · Toëris · Tabh · Horuszonen · Wadjet · Werethekau |
ar:بعل آمون az:Vaal bg:Баал ca:Baal cy:Baal da:Baal eo:Baalo et:Baal fa:بعل fi:Baal fr:Baal gl:Baal he:בעל (אל) hu:Baál id:Ba'al it:Baal ja:バアル ko:바알 lad:Baal lb:Baal (Mythologie) lt:Baalas no:Baal pl:Baal pt:Baal ro:Baal roa-rup:Baal ru:Баал sl:Baal sv:Baal th:บาอัล tl:Bel tr:Baal uk:Ваал wo:Baal zh:巴力